Site icon Kocaeli Bitkileri

Mentha aquatica (Su nanesi)

Tanımı

20 ila 90 cm büyüyebilir. Gövdeler yeşil ya da mordur. Tüylü ya da neredeyse tüysüz olabilirler. Rizomlar çok geniş alana yayılırlar. Yapraklar yumurtamsı ve mızraksı; 2 ila 6 cm uzunluğunda, 1 ila 4 cm genişliğinde, yeşil veya bazen morumsu, karşılıklı dizilişli, tırtıklı, tüylü ve bazen nerdeyse tüysüzdür. Çiçekler küçük, küme halinde, mor, boru biçimli, yarı küresel çiçek kurulu halindedir. Tüm bölümleri belirgin bir kokuya sahiptir. Tohumlar eylül ve ekim arası olgunlaşır. Çiçekler erseliktir. Tohumların ekildiği toprak uzun süre kuru tutulmamalıdır. Güneşli bölgeleri tercih eder ancak gölgede de yetişebilir. Tohumlar hızlı çimlenir. Diğer Mentha türleri ile hibritleşmeye çok yatkındır.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak batı Asya, kuzey Afrika ve Avrupa’da yayılış gösterir. [HaritaSinonimlerHerbaryum] Sulak alanların kenarında görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir. Ağustos ve ekim ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1300 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adları

Dilimizde dere nanesi, su nanesi ve su yarpuzu adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adını, Hades’in sevgilisi olan ancak kıskançlık nedeniyle Persephone tarafından nane bitkisine dönüştürülen Kokitoslu Mentha (μίνθη) adındaki nimften almıştır. Bitkinin Hades ile olan ilişkisi nedeniyle cenaze törenlerinde ölülerin kokularını gizlemek için kullanılmıştır. Cinsin Türkçe adı nane Süryanice kaynaklıdır. Tür adı Latince sucul anlamına gelir. Türün habitat tercihine işaret eder. Özgün tanımda bu “Habitat in Europa ad aquas” olarak belirtilmiştir.

Türk Uygarlığındaki yeri

Fûdenc el-nehrî (فودنج النري), bitkinin Arapçadaki adıdır ve su nanesi anlamını verir. İbn Cenâh, diğer adının habak el-mâ olduğunu yazmıştır. Bitki Anadolu’da, gut2997 ve kulak rahatsızlıkları vakalarında kullanılmıştır.

© Doğan, Hüseyin (2023). Anadolu Türk Uygarlığında Bitkiler (XIII-XV. yy.) Yayımlanmamış Doktora tezi, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli, s.335.

Gıda

Yapraklar çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. Salatalara ve yemeklere eklenir. Yapraklarından çay elde edilir.

Tıp

Depresyon ve yaşa bağlı hastalıklarda kullanılır. Yapraklar yatıştırıcı, antiseptik, spazm çözücü, sıkıştırıcı, gaz giderici, terletici, kusturucu, soğutucu, uyarıcı ve damar genişleticidir. Yapraklardan yapılan bir çay geleneksel olarak ateş, baş ağrısı, sindirim sistemi bozuklukları ve çeşitli küçük rahatsızlıkların tedavisinde kullanılmıştır. Ayrıca boğaz ağrısı, ülser, ağız kokusu tedavisinde ağız yıkama ve gargara olarak kullanılır.

Dikkat

Bilgi

Sinek, fare ve sıçan kovucudur. Fare gibi kemiricileri uzak tutmak için tahıl ambarlarına konulur.

Fotoğrafları

Exit mobile version