Tanımı
20 ila 90 cm büyüyebilir. Gövdeler yeşil ya da mordur. Tüylü ya da neredeyse tüysüz olabilirler. Rizomlar çok geniş alana yayılırlar. Yapraklar yumurtamsı ve mızraksı; 2 ila 6 cm uzunluğunda, 1 ila 4 cm genişliğinde, yeşil veya bazen morumsu, karşılıklı dizilişli, tırtıklı, tüylü ve bazen nerdeyse tüysüzdür. Çiçekler küçük, küme halinde, mor, boru biçimli, yarı küresel çiçek kurulu halindedir. Tüm bölümleri belirgin bir kokuya sahiptir. Tohumlar eylül ve ekim arası olgunlaşır. Çiçekler erseliktir. Tohumların ekildiği toprak uzun süre kuru tutulmamalıdır. Güneşli bölgeleri tercih eder ancak gölgede de yetişebilir. Tohumlar hızlı çimlenir. Diğer Mentha türleri ile hibritleşmeye çok yatkındır.
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak batı Asya, kuzey Afrika ve Avrupa’da yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Sulak alanların kenarında görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir. Ağustos ve ekim ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1300 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.
Türkçe adları
Dilimizde dere nanesi, su nanesi ve su yarpuzu adları ile bilinmektedir.
Gıda
Yapraklar çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. Salatalara ve yemeklere eklenir. Yapraklarından çay elde edilir.
Dikkat
Yapraklardaki esansiyel yağ antiseptiktir, ancak büyük dozlarda toksiktir. Aşırı tüketimi düşüğe neden olabilir.
Etimoloji
Cins adını, Hades’in sevgilisi olan ancak kıskançlık nedeniyle Persephone tarafından nane bitkisine dönüştürülen Kokitoslu Mentha (μίνθη) adındaki nimften almıştır. Bitkinin Hades ile olan ilişkisi nedeniyle cenaze törenlerinde ölülerin kokularını gizlemek için kullanılmıştır. Cinsin Türkçe adı nane Süryanice kaynaklıdır. Tür adı Latince sucul anlamına gelir. Türün habitat tercihine işaret eder. Özgün tanımda bu “Habitat in Europa ad aquas” olarak belirtilmiştir.
Tıp
Depresyon ve yaşa bağlı hastalıklarda kullanılır. Yapraklar yatıştırıcı, antiseptik, spazm çözücü, sıkıştırıcı, gaz giderici, terletici, kusturucu, soğutucu, uyarıcı ve damar genişleticidir. Yapraklardan yapılan bir çay geleneksel olarak ateş, baş ağrısı, sindirim sistemi bozuklukları ve çeşitli küçük rahatsızlıkların tedavisinde kullanılmıştır. Ayrıca boğaz ağrısı, ülser, ağız kokusu tedavisinde ağız yıkama ve gargara olarak kullanılır.
Bilgi
Sinek, fare ve sıçan kovucudur. Fare gibi kemiricileri uzak tutmak için tahıl ambarlarına konulur.
Fotoğrafları
© Doğan, Hüseyin (2022). Kocaeli Bitkileri.
Görüşünüzü Yazın