Malva sylvestris (Büyük ebegümeci)

Bitkiler › Ebegümeci takımı › Ebegümecigiller › Ebegümeci › Ebe gümeci

Tıbbi bitki, Yenilebilir bitki, Boya bitkisi.

Koyu damarlı, parlak mor-leylak çiçekleri olur. Geç yaz mevsiminde yaprakların koyu yeşil rengi kaybolur. 1 metreye kadar büyüyebilir. Gövde kalın, yuvarlak ve güçlüdür. Yapraklar tüylüdür. Tohumlar temmuz ve ekim arasında olgunlaşır. Çiçekler erseliktir. Doğal sarı renk elde etmek için kullanılmıştır. -20 dereceye kadar dayanıklıdır. Tohumlar bahar aylarında doğrudan dışarı ekilebilir. Bunlar iki hafta sonra çimlenirler.

Bitki doğal olarak kuzey Afrika, Avrupa ve Asya’da yayılış gösterir. [Harita|Sinonimler|Herbaryum]

Tarla, tahrip edilmiş araziler ve yol kenarında görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir.

Cins adı Antik Yunanca yumuşak anlamına gelir. Cinsin rahatlatıcı etkilerine işaret eder. Cins adı için hem Dioscorides hem de Theophrastus malakhe (μαλάχη) kelimesini kullanmakta olup, kelime Latinceye malva olarak geçmiştir. Tam olarak Türkçedeki ebegümeci kelimesinin karşılığıdır. Tür adı Latince ormanda anlamına gelir. Carl Linnaeus’un özgün tanımındaki “campestribus” ifadesi ise düzlük anlamına gelir. Beri taraftan tür; deniz kenarından göl kenarına, ormanlık alandan açık çayırlara, yamaçlardan tarlalara kadar neredeyse tüm habitat alanlarında görülmektedir. Epitet, tür için geleneksel olarak kullanılan bir betim olduğu için bilimsel literatüre alınırken aynen korunması tercih edilmiştir.

Haşlanmış genç yapraklar tüketilir. Çorbalara hafif ve hoş bir tat verir. Taze yapraklarından salata yapılabilir. Yapraklarında demir, çinko ve birçok vitamini barındırır. Kocaeli’nin bazı bölgelerinde toplanıp yaprakları haşlanarak yemeği yapılmakta ve köy pazarlarında satılmaktadır.

Göğsü yumuşatır, cildi nemlendirir, ateşi düşürür, boğaz ve bademcik iltihaplarına iyi gelir. Tohumlarından yapılan çay, sakinleştirici ve idrar sökücü olarak kullanılır. Müshil etkisine sahiptir. Büzücü, idrar söktürücü, öksürük giderici, balgam söktürücü, müshil, yangı giderici, yatıştırıcı ve deriyi yumuşatıcıdır. Solunum ve sindirim sistemi hastalıklarının tedavisinde dahili olarak alınabilir. Böcek ısırıkları, çürükler ve iltihaplara karşı kullanılır. Okaliptüs ile kombine edildiğinde, öksürük ve diğer göğüs rahatsızlıkları için etkili olur. Küçük çocuklar için etkili bir müshildir. Yüksek müsilaj içeriğiyle, yapraklar, Ranunculus ailesindeki acı bitkiler tüketiminin neden olduğu tahrişe veya yanmaya karşı acil bir panzehir olarak kullanılabilir. Üst bölümleri yaralarda ve adet başlatıcı olarak kullanılır. Yaprakları diyabet, hepatit ve karın ağrısında; çiçek ve yapraklar ise balgam söktürücü olarak kullanılır. Kanser, kabakulak, boğaz ağrısı, soğuk algınlığı, öksürük, yara, çıban ve kadın rahatsızlıklarında başvurulur. Hedera helix yaprakları; Allium cepa kurutulmuş yaprakları ve Malva sylvestris yaprakları kaynatılarak buhar banyosu yapıldığında kadınlardaki kısırlık vakalarında etkilidir. Melissa officinalis yaprak ve üst bölümleri; Urtica dioica yaprakları ve Malva sylvestris yaprakları kaynatılarak kahvaltıdan önce içildiğinde daha sağlıklı olunmasını sağlar; demlenerek kahvaltıdan önce bir bardak içilirse böbrek iltihaplanması vakalarında etkilidir.

Organik olmayan koşullarda (suni gübre) yetişen bitkiler yapraklarında yüksek seviyede nitrat depolar.

Bitkiden krem, sarı ve yeşil boya elde edilir.