Lysimachia nummularia (Sarıkız)

Özet

Lysimachia nummularia (Sarıkız) genelde su kaynaklarının sınırlarında görülen ve istilacı potansiyeli yüksek olan bir bitkidir.

Hiyerarşi

Tanımı

Lysimachia nummularia (Sarıkız) genellikle 15 ila 70 cm büyüyebilen bir bitkidir. Gövde sürünücü, çıplak ve kırmızımsı salgılarla bezelidir. Ancak sürgünleri vasıtasıyla geniş alanlara yayılabilir. Yapraklar almaşlı ya da karşılıklı dizilişli ve sapları 2 ila 4 mm uzunluğundadır. Yaprak ayası genişçe yumurtamsı ila yuvarlak, 1 ila 3,5 cm uzunluğunda, 0,5 ila 3,5 cm genişliğinde, tabanı yuvarlak ve kenarı düzdür. Çiçekler orta yaprakların koltuklarında belirir, sarı renkli, kupa şekilli ve 2 cm çapındadır. Çanak ve taç yapraklar beş adettir. Taç sarı renkli, çansı ila kaşıksı ve 1 ila 1,5 cm uzunluğundadır. Kapsül nadiren belirir ve 5 ya da 6 valflidir.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Avrupa’da yayılış gösterir ancak günümüzde Amerika ve Uzakdoğu’ya da dağılmıştır. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Nemli bölgeler ve sulak alanlarda görülen bitki umumiyetle nisan ve eylül ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 400 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adı

Dilimizde sarıkız, altın kolye ve para otu adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Büyük İskender’in çağdaşı Trakyalı kral Lisimahos onuruna adlandırılmıştır. Kızgın bir boğa tarafından kovalanan kral, hayvanı bir kargaotu ile sakinleştirerek saldırısından korunmuştur. Bitkinin kanama durdurucu ve büzücü özelliklerini ilk defa keşfeden de odur. Bazı kaynaklara göre cins adı Antik Yunanca çözülme ile çekişme kelimelerinden oluşturulmuştur ve cinsin rahatlatıcı özelliklerine dikkat çekilmektedir. Tür adı Latince madeni para anlamına gelir. Türün yaprak ve özellikle altın renki çiçeklerinin yapısına işaret eder. İkili adlandırma öncesi adı “Nummularia major lutea”dır.

Gıda

Yaprak ve çiçeklerinden çay elde edilir.

Tıp

Yaraları iyileştirmede kullanılır. İskorbüt hastalığı önleyici, büzücü ve idrar söktürücüdür. Gut vakalarında ve kanama durdurucu olarak başvurulmuştur.

Fotoğrafları