Lilium martagon (Türk zambağı)

---

Anahtar kelimeler: Nadir bitki, Süs bitkisi, Yenilebilir bitki, Tıbbi bitki, Zehirli bitki, Avrupa-Sibirya elementi.

Dolaşım

Bitkiler › Zambak takımı › Zambakgiller › Zambak › Türk zambağı

Dağılımı

Bitki doğal olarak Avrasya’da yayılış gösterir.

Genel bilgiler

70 cm ila 100 cm büyüyebilir. Çiçekler 3 ila 10 arası sayıda, genelde pembe ila mor renklidir ve kokuludur. Olgun bireyler elliye kadar çiçek barındırabilir. Gövde yeşil renklidir ve mor ya da kırmızı lekeler bulunur. Yapraklar eliptik ila mızraksı, kıvrık, 16 cm uzunluğunda ve genellikle altları hafifçe tüylüdür. Tohumlar ağustos ve eylül aylarında olgunlaşır.

Gözlem

Ormanlık alanlar ve dere kenarlarında görülür. Gebze ilçesinden kayıt bildirilmiş ancak henüz gözlemlenememiştir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca “çiçek” anlamına gelir. Kelime Yunancaya büyük ihtimalle Antik Mısırca’dan geçmiştir. Dilimizdeki zambak kelimesi Arapça orijinlidir. Tür adı Latince “sarık” anlamına gelir. Türün çiçeklerinin Osmanlı Devleti padişahı Çelebi Mehmet’in (I. Mehmed) sarık bağlama şekline benzemesine işaret eder. Avrupa’da türün çiçek yapısı ile sultanın sarığı arasında benzerlik kurulmuştur ve bu nedenle İstanbul zambağı ve Sultan zambağı adları ile bilinir.

Tarihi

Yaprağındaki izler hakkında iki efsane vardır; ilki Apollon’un kederini gösterdiği, ikincisi ise Aiax’ın dökülen kanı olduğu yönündedir. Yapraklar üzerindeki düzenli damarlar Yunanca αι harflerine benzemektedir ve bu kelime Yunanca ne yazık ki/heyhat! anlamına gelmektedir.

Mutfak

Soğan pişirilerek tüketilebilir. Nişasta bakımından zengindir.

Geleneksel tıp

Soğan idrar söktürücü, adet akışı teşvik edici, yumuşatıcı ve balgam söktürücüdür. Kalp hastalıklarını, kalp bölgesindeki ağrıları ve göğüs anjinini hafifletmek için kullanılır.

Dikkat

Kediler için zehirlidir. Yutulması halinde böbrek yetmezliğine ve ölüme neden olabilir.

Literatür

Species Plantarum 1: 303. 1753. L.