Akçabardak
Anahtar kelimeler: Süs bitkisi, Nadir bitki, Tıbbi bitki, Yenilebilir bitki, Zehirli bitki, Asgari endişe (LC), Avrupa-Sibirya elementi.
Dolaşım
Bitkiler › Kuşkonmaz takımı › Nergisgiller › Gölsoğanı › Akçabardak
Dağılımı
Bitki doğal olarak Avrupa’dan İran’a kadar olan bölgede yayılış gösterir.
Genel bilgiler
25 ila 60 cm büyüyebilen bir bitkidir. Soğanı 2,5 ila 4,5 cm çapındadır. Yapraklar genişçe şeritsi, 22 ila 62 cm uzunluğunda ve 7 ila 14 mm genişliğindedir.. Çiçek kurulu 2 ila 5 arası sayıda çiçek taşır. Çiçek sapı 1 ila 6,5 cm uzunluğundadır. Çiçekler beyaz renkli olup uçlarında yeşil lekeler görülür. Tohumlar siyah renklidir. Popüler bir süs bitkisidir. Nisan ve mayıs aylarında çiçek açar.
Gözlem
Deniz kıyısı ve sulak alanların kenarında görülür. Kocaeli için nadir bir türdür. İzmit ve Kartepe ilçelerinde gözlemlenmiştir. Bitkinin görüldüğü bölgeler tarımsal faaliyetlere sahne olmaktadır, türün ilimizdeki varlığı uzun vadede tehdit altındadır.
Yaygın adları
Göl soğanı, Akçabardak, Yaz kardeleni, Çan çiçeği, Kar çiçeği, Çayır sümbülü.
Çiçek zamanı
Nisan-Haziran ayları.
Yükseklik
0-1100 metre arası.
Etimoloji
Cins adı Antik Yunanca “beyaz menekşe” anlamına gelir. Cinsin menekşe (Viola) ile hiçbir ilgisi yoktur ancak kokusunun benzerliği nedeniyle bu bağıntı kurulmuştur. Türkçe adı olan “gölsoğanı” ile, cinsin sulak alanları tercih etmesine işaret edilmiştir. Tür adı Latince “yaz” anlamına gelir. Bitki bazı dillerde “yaz kardeleni” olarak bilinir, gelgelelim bahar aylarında çiçek açar ve nadiren yaz aylarına çiçekleri ulaşır. Muhtemelen daha erken çiçek açan Leucojum vernum türünden ayırt etmek için bu epitet kullanılmıştır. “vernum” Latince bahar anlamına gelir.
Mutfak
Soğanı pişirilerek tüketilebilir.
Geleneksel tıp
Alzheimer ve çocuk felci gibi sinir sistemini etkileyen hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Yumrusu kusturucudur.
Dikkat
Zehirli bir bitkidir.
Fotoğrafları
Literatür
Systema Naturae, Editio Decima 2: 975. 1759. L.