Morbaş
Anahtar kelimeler: Akdeniz elementi, Yenilebilir bitki, Tıbbi bitki.
Dolaşım
Bitkiler › Kuşkonmaz takımı › Kuşkonmazgiller › Morbaş › Morbaş
Dağılımı
Bitki doğal olarak Akdeniz havzasında yayılış gösterir.
Genel bilgiler
20 ila 60 cm büyüyebilir. Soğanı 1,5 ila 3,5 cm çapındadır. Gömlek pembe renklidir. Yapraklar 3 ila 5 arası sayıda, dik yayık, şeritsi, 7 ila 40 mm uzunluğunda ve 5 ila 17 mm genişliğinde ve genellikle sıkapadan daha kısadır. Çiçek kurulunun üst bölümünde parlak mavi ila menekşe mavisi steril çiçekler, alt bölümde ise kahverengimsi yeşil fertil çiçekler yer alır. Çiçek kurulu gevşek, silindirik ve 15 ila 100 arası sayıda çiçeklidir. Kapsül genişçe yumurtamsı eliptik ila daireseldir. Tohumlar 2 ila 3 mm çapındadır. Mart, nisan, mayıs, haziran ve temmuz aylarında çiçek açar.
Gözlem
Ormanlık alan, çalılık, kayalık yamaçlar ve tarlalarda görülür. Kartepe ve İzmit ilçelerinde gözlemlenmiştir.
Yaygın adları
Morbaş.
Çiçek zamanı
Mart-Temmuz ayları.
Yükseklik
0-1600 metre arası.
Etimoloji
Cins adı Antik Yunanca “2. Leopold’a” anlamına gelir. 3 Ekim 1797 – 29 Ocak 1870 tarihleri arasında yaşamış Tuskana dükü. Dük, cinsi literatüre dâhil eden İtalyan bitki bilimci Filippo Parlatore’yi Floransa Botanik Parkı’nın yöneticiliğine atamış ve profesör unvanı vermiştir. Tür adı Latince “çok yapraklı” anlamına gelir. Türün yediye kadar yaprağı bulunabilir. İkili adlandırma öncesi adı “Hyacinthus comosus major purpureus”tur.
Mutfak
Soğanı pişirilerek tüketilebilir. Soğanlar acılıklarının giderilmesi için bir gün soğuk suda bekletilir ve sonra zeytinyağı ile kızartılarak tüketilir.
Geleneksel tıp
Plinius: Baldıran ve mantar zehirlenmelerinde kullanılır (Plinius’un “pericarpum” maddesinde verdiği bu bilgi ile ilgili hangi bitkiyi kastettiği açık değildir. Diğer ihtimaller Muscari botryoides, Ornithogalum nutans, Narcissus jonquilla, Ornithogalum narbonense ve Pancratium illyricum türleridir).
Soğanı iştah açıcı ve idrar söktürücüdür. Soğan musilaj bakımından zengindir ve lapa halinde cilt kızarıklıklarına uygulanır.
Fotoğrafları
Literatür
Flora Palermitana 435. 1845. (L.) Parl.