Laser trilobum (Kefe kimyonu)

Özet

Laser trilobum (Kefe kimyonu) genellikle dere ve deniz kenarında görülen, bir metre boylanabilen tohumları çeşni olarak kullanılan bir bitkidir.

Hiyerarşi

Tanımı

Laser trilobum (Kefe kimyonu) 50 ila 120 cm büyüyebilen bir bitkidir. Bitki tüysüz ve mat yeşil renklidir. Alt yapraklar genişçe yumurtamsı, 25 ila 45 cm uzunluğunda ve 16 ila 25 cm genişliğindedir. Bölümleri genişçe yumurtamsı ila daireseldir. Bunlar 3 ila 7 cm uzunluğunda ve 2,5 ila 6,5 cm genişliğinde, damarlı, sığ ya da derince üçlü lobludur. Loblar dişli ve mukronattır. 4 ila 10 cm uzunluğunda, eşit ya da eşit olmayan 12 ila 25 arası kol görülür. Bırahte 2 cm uzunluğunda ve yumurtamsı mızraksıdır. İkincil bırahte 5 adettir. Çiçek sapı 8 ila 20 arası sayıdadır. Şemsiyecik başına 6 ila 10 arası meyve görülür.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Avrupa, Ortadoğu ve Kafkasya’da yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler] Ormanlık alanlar, makilik ve çalılık alanlarda görülen bitki umumiyetle mayıs ve temmuz ayları arasında çiçek açmaktadır. Bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda Derince ve Kandıra ilçelerinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adı

Dilimizde kefe kimyonu, dağ kimyonu ve sıra adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adını Antik Yunanca reçine anlamına gelir. Esas olarak çeşitli maydanozgillerden elde edilen reçine bu adla bilinirdi. Bunların en meşhuru Silphium idi. Günümüzde soyunun tükendiğine inanılan Silphium, Antikçağda hayli değerliydi ve ağırlığının maddi karşılığı gümüş denari ile aynıydı. Theophrastus’a göre kültüre alınması mümkün olmayan; afrodizyak ve uyuşturucu etkili tohumları nedeniyle antikçağda oldukça popüler olan bitkinin, imparator Nero dönemimden sonra bir daha görülmediği kaydedilmektedir. Bununla beraber günümüzde Libya sınırları içinde bulunan tarihi Sirenayka bölgesinin ekonomisi önemli ölçüde bu bitkiye dayanmaktaydı. M.Ö. üçüncü yüzyıla ait olduğu düşünülen Sirenayka sikkesinin bir yüzünde kral Sireneykalı Magas’ın portesi varken diğer yüzünde de Silphium bitkisinin kabartması bulunmaktadır.

Gaius Iulius Caesar dictator olarak bulunduğu iç savaş (bellum civile) esnasında kamu hazinesinden altın ve gümüşün yanı sıra Silphium tohumlarını da kullanmıştır. Bitki aynı zamanda küçükbaş hayvanları beslemek için de kullanılmıştır. Theophrastus’un aktardığına göre, bu bitki ile beslenen hayvanlarının etleri çok lezzetli oluyordu. Tür adı Latince üç loblu anlamına gelir. Bu bağlamda yaprakların üç loblu (ternat) olmasına işaret eder.

Gıda

Gövde ve tohumları tüketilebilir. Tohumları çeşni niyetine kullanılır.

Fotoğrafları