Şebrek
Bakımı
Lapsana communis subsp. alpina çok yıllık bir ottur. Nemli toprağı, güneşli ya da yarı gölgeli bölgeleri tercih eder. Donlara dayanıklıdır.
Yetiştirme
Lapsana communis subsp. alpina yamaç, açık orman ve dere kıyısında görülür. Kumlu, killi ve tınlı topraklara uyumludur.
Yaygın adları
Common nipplewort; Şebrek, Meme otu.
Etimoloji
Cins adı Yunanca temizleyen (İlk defa Dioscorides tarafından kullanılmıştır); tür adı Latince yaygın alttür adı ise Latince alpin anlamına gelir.
Faydaları ve zararları
Bitkileri kullanmadan önce mutlaka bir uzmandan yardım alın. Genç yapraklar salatada kullanılabilir ya da ıspanak gibi pişirilebilir. Acı ve turpa benzeyen bir tadı vardır. Sakinleştiricidir ve antiseptik özelliği vardır. Ağrı dindiricidir ve emziren annelerin meme uçlarındaki tahrişi giderir. Cilt çatlaklarına iyi gelir.
Taksonomi
Superregnum: Eukaryota
Regnum: Plantae
Cladus: Angiosperms | Eudicots | Asterids
Ordo: Asterales
Familia: Asteraceae
Subfamilia: Cichorioideae
Tribus: Cichorieae
Subtribus: Crepidinae
Genus: Lapsana
Raunkiaer: Hemicryptophyte
Phytochorion: Euxine
Literatür
Notes from the Royal Botanic Garden 33(3): 432. 1975. (Boiss. & Balansa) P.D.Sell.
Yapısı
Lapsana communis subsp. alpina Dik, 1 ila 1,2 metre büyüyebilir. Gövdede tüylü dallar görülür, özsuyu sütlü değildir. Yapraklar alternat, spiral biçimde dizilir ve kenarları tırtıklıdır. Sekiz-on beş arası soluk sarı rengi çiçekçik dil şeklindedir ve uçları beş dişlidir. 1 metre kadar büyüyebilir. Tohumlar Ağustos ve Ekim arasında olgunlaşır. En ayırt edici özelliği alt yapraklarında meme ucuna benzeyen loblardır. Yaygın adı kapalı çiçek tomurcuklarının memeye benzetilmesine atıftır. Beş stamen görülür. Achene sarımsı kahverengidir. Bin tohum üretebilirler. Tohumlar hindiba türlerinde olduğu gibi rüzgarda dağılmalarını sağlayacak tüylere sahip değildir. Japonya’daki yedi ot festivalinde (Nanakusa-no-sekku) kullanılan otlardan biridir. Tohumlar bahar aylarında doğrudan dışarı ekilebilir. Çiçekler hermafrodit’tir. Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül ve Ekim aylarında çiçek açar.
Flora of Turkey
Stems up to 125 cm. Leaves 10-150 x 10-70 mm, ovate and dentate to lyrate pinnatifid with large terminal lobe and small lateral lobes; lower long petiolate, upper sessile or shortly petiolate, sometimes lanceolate and entire. Capitula numerous, in a ± corymbose panicle. Involucre 5-10 x 2-5 mm; outer phyllaries 0,5-1 mm, few, ovate lanceolate, inner linear oblong. Ligules (in Turkey) 2-3 x as long as involucre. Achenes 2,5-9 mm, outer much longer than inner. Fl. (5-)6-8(-10).
1. Stems usually numerous, up to 25(-30) cm, often branched below middle; perennial subsp. alpina Woodland, rocky slopes, screes, 700-2700 m. Euxine element.
1. Stems usually solitary, usually more than 30 cm, usually branched only above midlle; annual, biennial or perennial
2. Peduncles mostly not more than 2 x as long as involucre; involucre 6-8 mm subsp. adenophora Forests, shady places, streamsides, field margins, 400-1800 m.
2. Peduncles usually longer; involucre 7-10 mm
3. Lower part of stem with dense crispate glandular hairs subsp. pisidica Open woods, macchie, stream banks, 300-2440 m.
3. Lower part of stem glabrous or with eglandular hairs only
4. Lower and median cauline leaves usually lyrate pinnatifid, upper usually narower and often entire; involucre greenish; ligules about 2 x as long as involucre subsp. intermedia Deciduous and open Pinus forests, rough pasture, shady slopes, stream sides, 100-2400 m.
4. Most leaves broadly ovate and dentate, lower sometimes lyrate pinnatifid with large ovate dentate terminal lobe; involucre blackish, at least when young; ligules up to 3 x as long as involucre subsp. grandiflora Deciduous and coniferous forest, scrub, roadside banks, 1050-2500 m. Euxine element. V:787.