Özet
Lamium purpureum (Balotu) koşullar uygun olduğunda neredeyse yılın her ayı çiçek açabilen ve hayli yaygın görülen bir bitkidir.
Hiyerarşi
Tanımı
Lamium purpureum (Balotu) genellikle 5 ila 35 cm büyüyebilen çıplak ila havlı tek yıllık bir bitkidir. Yapraklar genişçe yumurtamsı, yumurtamsı böbreksi ya da neredeyse dairesel, 5 ila 25 mm uzunluğunda, 3 ila 20 mm genişliğinde, küt uçlu, tabanda kesik, kenarları dişli, havlı cılız tüylü ve yaprak sapı 10 ila 25 mm uzunluğundadır. Bırahteler yapraklarla benzerdir. Çiçek halkaları 2 ya da 3 adet, 6 çiçekli, en alttaki ıraksak ve en üstteki oldukça kümelenmiştir. Çanak 6 ila 8 mm uzunluğunda, tüpü 3 ila 4 mm uzunluğunda, çıplak ila kısa havlı, dişleri 3 ila 4 mm uzunluğunda, cılız tüylü ya da nadiren sorguçsu ve zaman zaman kılçıklıdır. Taç morumsu pembe renkli, alt dudakta koyu benekli, nadiren tamamen beyaz renkli, 10 ila 22 mm uzunluğunda, tüp 6,5 ila 16 mm uzunluğunda, düz ya da tabanda dirseksi, üst dudak 4,5 ila 6,5 mm uzunluğunda ve düzdür. Fındıkçık zeytin yeşili kahverengi ve birkaç beyaz beneklidir.
Anahtar
Aç
1. Çanak dişleri 3-4 mm, kılçıklı ya da sorguçlu değil var. purpureum
1. Çanak dişleri 4-7 mm, kılçıklı sorguçsu var. aznavourii
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak Avrasya ve Kuzey Afrika’da yayılış gösterir ancak günümüzde dünyanın büyük bölümüne dağılmıştır. [Harita, Alt türler, Sinonimler, Herbaryum] Her türden habitat alanında görülen bitki umumiyetle ocak ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.
Türkçe adları
Dilimizde eflatun çiçekli ballıbaba, kırmızı ısırgan, petekotu, balotu ve arıotu adları ile bilinmektedir.
Etimoloji
Cins adı Antik Yunanca şaşkın ağız anlamına gelir ve bu bağlamda cinsin iki dudaklı çiçek yapısına işaret eder. Tür adı Latince mor anlamına gelir ve açık bir şekilde türün çiçek rengine işaret eder. İkili adlandırma öncesi adı “Lamium purpureum foetidum, folio subrotundo”dur.
Tarihi
Dağlarda yetişen, ekilenden daha geniş yapraklı ve daha keskindir. İki tür de özellikle deniz canlıları olmak üzere zehirli hayvan ısırıklarına uygulanır ya da şarapla içilir. DI 3-99.
Lamium adı verilen bitki, en zararsız ısırgandır. Morluk ve eziklerin tedavisinde kullanılmıştır. Bir tutam tuzla yanıklar, yaralar, tümörler ve guta uygulanır. Yaprağının ortası beyazdır ve yılancık vakalarında başvurulur. Bazı yazarlar lamiumu çeşitli türlerini görüldükleri mevsimlere göre ayırmıştır. Güz lamiumu, denilir ki, muska olarak taşınırsa hummaya iyi gelir ancak kök çekilirken hastanın adı, durumu ve ebeveynlerinin adı söylenmelidir. Tuzla vücuttaki yabancı cisimleri çıkarmak için kullanılır. PL 22-16.
Gıda
Genç bireylerin yaprak ve üst bölümleri salatalara eklenerek tüketilmektedir.
Tıp
Terletici, idrar söktürücü, büzücü, müshil ve kanama durdurucu özelliği vardır. Kaynatılarak hazırlanan özü, hemoraji kontrolünde yararlıdır. Ezilmiş yaprakları kesik ve yaralar için kullanılmıştır. Üst bölümlerine boğaz ağrısı ve bademcik iltihabı vakalarında başvurulmuştur. Clinopodium vulgare ve Lamium purpureum üst bölümleri kaynatılarak karın üzerine uygulanarak sarıldığında mide ağrısı tedavisinde etkilidir.
Fotoğrafları
Bir yanıt yazın