Baltutan
Anahtar kelimeler: Tıbbi bitki, Yenilebilir bitki, Avrupa-Sibirya elementi.
Dolaşım
Bitkiler › Ballıbaba takımı › Ballıbabagiller › Ballıbaba › Baltutan
Dağılımı
Bitki doğal olarak Asya, kuzey Afrika ve Avrupa’da yayılış gösterir.
Genel bilgiler
5 ila 30 cm büyüyebilir. Gövde uzun ve ince tüylerle kaplıdır. Yapraklar karşılıklı dizilişli, yuvarlak, 2 ila 3 cm çapında ve kenarları lobludur. Çiçekler pembe ile mor arası renklerde, 1,5 ila 2 cm uzunluğundadır. Alt yapraklar saplı iken, üsttekiler sapsız ve gövdeye kaynaşıktır. Yaprak ayası tüylü, böbrek şekilli ve yuvarlak tırtıklıdır. Çanak beş lobludur ve çiçek açtıktan sonra kapanır. Taç morumsu pembe ve 15 ila 20 mm uzunluğundadır. Üst çiçek dudağı dışbükey, 3 ila 5 mm uzunluğundadır. Alt dudak üç lobludur. İkisi uzun ikisi kısa dört ercik görülür. Çiçekler erseliktir. Tohumlar bahar aylarında doğrudan dışarı ekilebilir. Erken dönemde çiçek açan bitki, tozlayıcı böceklerin olmamasını kendi kendini tozlayabilme yeteneği ile telafi eder. Tohumların elaiosome denilen etli yapıları vardır, bu sayede tohumlar karıncalara tarafından taşınır.
Gözlem
Çayır, tahrip edilmiş araziler, yol kenarı ve tarlalarda görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir.
Yaygın adları
Baltutan.
Etimoloji
Cins adı Antik Yunanca “şaşkın ağız” anlamına gelir. Cinsin iki dudaklı çiçek yapısına işaret eder. Tür adı Latince “sarılıcı” anlamına gelir. Türün üst yapraklarının gövdeyi sarılıcı olmasına işaret eder. Özgün tanımda bu “foliis floralibus sessilibus amplexicaulibus obtusis” olarak belirtilmiştir.
Mutfak
Yaprak, gövde ve çiçekler çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. Yaprakları salatalara eklenir. Tadı kerevizi andırır.
Geleneksel tıp
Antiromatizmal, terletici, uyarıcı, ateş düşürücü ve müshil etkilidir.
Fotoğrafları
Literatür
Species Plantarum 2: 579. 1753. L.