Johrenia dichotoma (Iraz dene)
Tanımı
Johrenia dichotoma (Irazdene), Maydanozgiller (Apiaceae) ailesine bağlı Irazotu (Johrenia) cinsinden katı, dik, çıplak ya da hafifçe mumlu ve 30 ila 100 cm büyüyebilen bir bitkidir. Gövde alt bölümde dalsız ya da alt dallar birkaç adet ve kısırdır. Üst bölümde ise almaşlı dizilişli ve yükselici çok sayıda dal görülür. Gövde ile dallar silindirik ve çizgili olup gövdenin tabanında önceki yıllara ait yaprak kılıflarının lifli kalıntıları görülmektedir. Taban yaprakları 2 teleksi, anahat üzerinde üçgensi yumurtamsı, yaprak sapı ile 15 cm uzunluğundadır. Çiçek durumu sapı 1 ila 7 cm uzunluğundadır. Şemsiye çok sayıda ve eşit olmayan biçimde genellikle 5 ila 10 arası kolludur. Şemsiyeler 12 adet sarımsı çiçekli olup bunlar 2 mm çapındadır. Taç yapraklar erkenden dökülücüdür. Meyve zamanı sap 1 ila 3 mm uzunluğundadır. İkincil bırahteler 1 ila 3 adet olup şeritsi ve küçüktür. Olgun meyve 5 ila 6 mm uzunluğunda ve 2,5 mm genişliğinde ve dikdörtgensidir.
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak Türkiye’de ve ayrıca Ortadoğu’da yayılış gösterir. Çalılık ve kayalık yamaçlarda görülen bitki umumiyetle haziran ve temmuz ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi 100 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda Gebze ilçesinde gözlemlemek mümkündür.
Etimoloji
Cins 1718 yılında hayatını kaybeden Alman bitki bilimci Martin Daniel Johren’a adanmıştır. Bilim insanı hakkında başkaca detaya ulaşamadık. Epitet Antik Yunanca iki parçalı anlamına gelir ancak neye işaret ettiği bizim için meçhuldur. Belki de şemsiyelerin ikiye bölünmüş çatallı dal yapısına dikkat çekmektedir.
Irazdene…
Johrenia dichotoma, genellikle çalılık ve kayalık alanlarda görülen ve bir metreye kadar boylanabilen nadir bir bitkidir.
Dilimizde ırazdene adı ile bilinmektedir.
