Özet
Iris purpureobractea (Mor süsen) genelde kayalık bölgelerde görülen ve ülkemizde endemik olan nadir bir bitkidir.
Hiyerarşi
Tanımı
Iris purpureobractea (Mor süsen) 20 ila 50 cm büyüyebilen bir bitkidir. Tür yakın zamanda başka bir endemik olan Iris junonia taksonuna çağrılmıştır. Dolayısıyla bu sayfa yakında güncellenecektir. Öte yandan bu türün ilimizde görüldüğüne dair bir rapor mevcut olsa da biz bu raporun hatalı olduğunu düşünüyoruz. Bu nedenle sayfanın tamamen kaldırılması da söz konusudur. Gövde ince, birkaç dallıdır. Kümeleri oluşturabilen ikincil kökleri olan geniş rizomlara sahiptir. Dik ya da hafifçe orak biçimli yapraklar gri yeşil renklidir, tabanları mor menekşedir ve bunlar kışın ölürler. Bunlar 10 ila 25 cm uzunluğunda ve 1,5 ila 2,5 cm genişliğindedir. Sıpata, bırahte ve ikincil bırahte çiçek açma zamanı mor lekelidir. Gövde sekize kadar çiçek bulundurur. Çiçekler kokulu, 4 ila 8 cm çapında, sarı ya da mavi renklidir. Kapsül dikdörtgensi, 5 cm uzunluğunda ve 1,5 cm genişliğindedir.
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak sadece Türkiye’de yayılış gösterir. [Harita] Kayalık bölgeler ve orman açıklıklarında görülen bitki umumiyetle nisan ve mayıs ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi 200 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlemek mümkündür. Başiskele ilçesinden kayıt bildirilmiştir ancak biz henüz göremedik
Türkçe adı
Dilimizde mor süsen adı ile bilinmektedir.
Etimoloji
Cins adını Iris’ten almıştır. Hesiodos, Iris’in gökkuşağını simgelediğini, bu nedenle yer ile gök ya da diğer bir deyişle tanrılar ile insanların arasında bir köprü görevi gördüğünü kaydetmektedir. Doğallıkla Iris, tıpkı Hermes gibi tanrıların habercisidir. Çoğunlukla Hera’nın sürdüğü at arabasının arkasında oturur bir biçimde resmedilmiş olan İris, birçok primitif kavimde görülen, gökkuşağının cennetle yeryüzü arasında bir iletişim görevi üstlendiği yönündeki inanışın kişiselleştirilmiş halidir. Çiçeklerinin yoğun renk varyasyonuna sahip olması nedeniyle gökkuşağı ile ilişkilendirmiştir. Tür adı Latince mor bırahteli anlamına gelir. Türün ayırt edici özelliğine işaret eder, çiçeklenme zamanı bırahte mor bezelidir.