Site icon Kocaeli Bitkileri

Iridaceae (Süsengiller)

Crocus cancellatus subsp. mazziaricus

Crocus cancellatus subsp. mazziaricus: 02/11/2020; Ballıkayalar; 70 m.; ormanlık. © Hüseyin Cahid Doğan

Özet

Iridaceae (Süsengiller) Iris, Gladiolus ve Crocus cinslerine bağlı çok sayıda süs bitkisinin yanı sıra ekonomik değeri yüksek safranı da barındıran bir ailedir.

Hiyerarşi

Plantae

Bitkiler

Asparagales

Kuşkonmaz takımı

Tanımı

Iridaceae (Süsengiller) rizom, kormus ya da soğanlı otlardan oluşan bir ailedir. Yapraklar genellikle kılıç formunda ve tabanda küme halindedir. Çiçek örtüsü iki sıralı, iç ve dış bölümler benzer ya da farklı ya da çiçek örtüsü bir simetrilidir. Ercik 3 adettir ve dış çiçek örtüsü bölümlerine karşılıklıdır. Yumurtalık altdurumlu ve çok tohumtaslaklıdır. Boyuncuk 3 loblu, dalları düz ya da bölünmüş, taç yaprak benzeri ya da değildir. Kapsül bölmeledir ve valflar tarafından açılmaktadır. Tohumlar küresel ila elipsoit ya da armut biçimli, köşeli ila düz, kanatlı ya da kanatsız, strofiyolat ya da değildir. Tamamı geofitlerden oluşan bir ailedir.

Ailenin büyük bölümü uzun süreli kurak ve soğuk dönemlerin yaşandığı bölgelere uyum sağlamıştır. Üst bölümler, yeraltı gövdelerinin dinlenme döneminde ölür. Böylece bitkiler kuraklık ve don gibi elverişsiz koşullarda hayatta kalır. Ayrıca kuraklık ya da donlardan hemen sonra diğer bitkiler henüz çıkmadan önce çiçek açarak düşük rekabet koşullarında gelişirler.

Aileye bağlı türlerin büyük bölümü dünyanın genelinde süs bitkisi olarak hayli popülerdir. Ayrıca çok sayıda tür dar bir alanda endemik olup küçük popülasyonlara sahiptir ve bu nedenle soyları tehdit altındadır. Ülkemizde Crocus cinsi buna iyi bir örnektir. Aile ayrıca Crocus sativus (safran) gibi ekonomik değeri yüksek türü de ihtiva eder. Cinse adını veren süsenin yanı sıra, çiğdem, dibitatlı, kılıçotu gibi cinsler de bu aile içinde yer almaktadır. Yakın olduğu Liliaceae ve Colchicaceae ailesinden ercik sayısı (Liliaceae ve Colchicaceae ailelerinde altı adet) ve altdurumlu yumurtalık (Liliaceae ve Colchicaceae ailelerinde üst durumlu) yapısı ile ayırt edilir. Amaryllidaceae ailesinden de ercik sayısı (Amaryllidaceae ailesinde altı adet) ve çiçek durumu yapısı (Amaryllidaceae şemsiye formunda) ile ayırt edilir. [Cinsler]

Etimoloji

Aile adını, Iris cinsinden almaktadır.

Kocaeli’ndeki cinsler

Crocus

Çiğdem

Gladiolus

Kılıçotu

Iris

Süsen

Romulea

Bodurçiğdem

Crocosmia

Montbıretya

Exit mobile version