Özet
Inula thapsoides (Kanatlı andızotu) genelde yüksek rakımlardaki yamaçlarda görülen ve yaz aylarında çiçek açan nadir bir bitkidir.
Hiyerarşi
Tanımı
Inula thapsoides (Kanatlı andızotu) genellikle 45 ila 150 cm büyüyebilen bir bitkidir. Gövde dik, yapraksı, zaman zaman kanatlı ve yayılıcı kahverengi seyrek tüylüdür. Yapraklar ters mızraksı, 14 ila 18 cm uzunluğunda ve 1,5 ila 4 cm genişliğinde, tepede sivri, tabanda daralıcı, kenarları dişli, her iki yüzeyde de yumuşak seyrek tüylü, zaman zaman alt yüzeyde damarlar belirgindir. Çiçek başları ters konik, disk şeklinde, yaprak koltuklarında kısa saplarda 6 ila 10 arası yoğun kümeler halindedir. İnvolukrum yaklaşık 0,75 cm genişliğindedir. Filariler kiremit dizilişli ve 4 ila 5 arası sıralıdır. Dıştaki filari mızraksı,, içteki ise şeritsi mızraksıdır. Dişi çiçekler birkaç adet, tüpsü ve involukrumdan kısadır. Disk çiçekleri 5 ila 6 mm uzunluğundadır. Kapçık 2,5 mm uzunluğunda ve tüysüzdür. Sorguç kahverengimsi, 5 ila 7 mm uzunluğundadır.
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak Doğu Avrupa ile İran arasında kalan bölgede yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler] Yamaçlar ve orman açıklıklarında görülen bitki umumiyetle temmuz ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi 900 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlemek mümkündür. Başiskele ilçesinden kayıt bildirilmiştir ancak biz henüz göremedik. Diğer yandan bölgede birkaç noktada yüzeysel olarak hayli yakın olduğu Pentanema germanicum‘un popülasyonlarını gördük. Bundan dolayı hatalı bir kayıt olabileceğini not ediyoruz.
Türkçe adı
Dilimizde kanatlı andızotu adı ile bilinmektedir.
Etimoloji
Cins uğruna doğu ile batı arasındaki ilk çok uluslu savaşın yapıldığı Hellen’in (Ἑλένη) adını taşımaktadır. Plinius, çiçeğin Hellen’in gözyaşlarının toprağa düştüğü yerden çıktığını ifade etmektedir. Hellen’in efsanevi güzelliğinden kinaye, bitkiden elde edilen krem, Roma’da gençleştirici ve güzelleştirici olarak kullanılmıştır. Hellen, antik çağ yazınının en popüler karakterlerinden biridir. Homeros’un İliada ve Odysseia adlı eserleri dışında, Aristofanes, Marcus Tullius Cicero, Publius Vergilius Maro, Euripides, vb. antik çağ yazarı Hellen ve onun etrafında şekillenen efsane hakkında yazmıştır. Buna göre, Sparta Kralı Menalaos’un karısı olan Hellen ile Troia kralı Priam’ın oğlu Paris birbirlerine âşık olurlar ve gizlice Troia şehrine kaçarlar. Bu durum üzerine Menalaos’un abisi Agamemnon önderliğindeki Aka ittifakı Troia şehrine saldırır ve on yıl süren savaş sonunda şehri ele geçirerek tahrip ederler. Hellen, Menalaos ile Sparta’ya geri dönmek zorunda kalır. Sağ kalan Troialılar ise denizi geçerek İtalya yarımadasına geçerler, bu kafilenin torunları Roma Krallığını kurarlar.
Tür adı Antik Yunanca Thapsia gibi anlamına gelir. Bu bağlamda maydanozgillere bağlı bir cins olan Thapsia (Delikörek) ile benzerliğine dikkat çekmektedir.
Görüşünüzü Yazın