Özet
Helichrysum plicatum (Mantuvar) yüksek rakımlardaki kayalık alanlarda görülen ve yaz aylarında çiçek açan nadir bir bitkidir.
Hiyerarşi
Tanımı
Helichrysum plicatum (Mantuvar) genellikle 4 ila 40 cm büyüyebilen bir bitkidir. Salgılı, tüysüz ila yünlü tüylüdür. Çiçekli gövdeler dik ya da nadiren yatıktır ve odunsu dallardan çıkarlar. Taban yaprakları şeritsi mızraksı, 1 ila 10 cm uzunluğunda ve 2 ila 10 mm genişliğinde, gövde yaprakları neredeyse sarılıcı, şeritsi mızraksı ila şeritsi, 15 ila 70 mm uzunluğunda ve 2 ila 20 mm genişliğindedir. Çiçek başları 4 ila 9 mm uzunluğunda ve küremsi ya da yarı küreseldir. Filariler tepede küt ila sivri, düzensiz ya da gevşek kiremitimsi, sarı ya da krem renklidir. Tüm çiçekler erselik ya da dıştaki satır dişidir.
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak Balkanlar, Ortadoğu ve Kafkasya’da yayılış gösterir. [Harita, Herbaryum] Ormanlık alanlar, çalılık ve kayalık yamaçlarda civarında görülen bitki umumiyetle haziran ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi 1400 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlemek mümkündür. Kartepe ilçesinden kayıt bildirilmiştir ancak biz henüz göremedik. Görseller Krzysztof Ziarnek’in izni ile kullanılmıştır.
Türkçe adı
Dilimizde mantuvar, arıçiçeği, bozoğlan, yayla çiçeği ve ölmez çiçek adları ile bilinmektedir.
Etimoloji
Cins adı Antik Yunanca altın güneş anlamına gelir. Çiçeklerin parlak sarı renklerine işaret eder. Cins adının Antik Yunanca holochrysos kelimesinden türetilmesi de ihtimal dahilindedir. Bu durumda tamamen altın anlamına gelir. Cinsin Türkçe adı olan ölmez çiçek de muhtemelen yukarıdaki alıntıya işaret eder. Çiçekler koparıldıktan uzun bir süre sonraya kadar canlılıklarını korurlar. Tür adı Latince pileli anlamına gelir ve açık bir şekilde filarilerin kiremit biçiminde dizili olmasına işaret eder. Özgün tanımda bu “involucrum squamis laxis ovatis acutiusculis stramineis aut flavis longutidunaliter striato plicatis aequantibus” olarak belirtilmiştir. Mantuvar adı olasılıkla dilimizde Hıdrellez zamanı yapılan baht açma ritüeli ile ilgilidir. Bu ritüele mantıfar/bahtiyar denilir, bitki de bu ritüelin bir parçası olarak kullanılmış olabilir.
Tıp
İdrar söktürücü ve böbrek taşı düşürücü olarak kullanılmaktadır.
Fotoğrafları
Görüşünüzü Yazın