Özet
Helianthus (Ayçiçeği) özellikle ekonomik değeri yüksek olması nedeniyle dünyanın büyük bölümünde yetiştirilen türleri barındıran bir cinstir.
Hiyerarşi
Tanımı
Helianthus (Ayçiçeği) genellikle 20 ila 300 cm büyüyebilen tek ya da çok yıllık otlardan oluşan bir cinstir. Gövde dik, yükselici ya da yatık-yükselici ve ve genellikle dallıdır. Yapraklar alt bölümde karşılıklı, üst bölümde almaşlı dizilişli, basit ya da dişli ve saplıdır. Çiçek başları genellikle ışınsal, iri, tek ya da yalancı şemsiye halindedir. İnvolukrum yarı küresel ya da zaman zaman çansı ya da silindirik ve 5 ila 40 mm (kültür örneklerinde 20 cm) çapındadır. Filariler kalıcı, 2 ya da 3 sıra halinde 11 ila 40 adet ve uzunlukları aynı ya da farklıdır. Çiçek tablası düz ya da dışbükeydir. Dilsi çiçekçikler 5 ila 30 adet (kültür örneklerinde 100 adet) ve verimsiz olup taç genellikle sarı renklidir. Tüpsü çiçekçikler 30 ila 150 adet (kültür örneklerinde 1000 adet), erselik ve verimli olup taç sarı ya da kırmızımsı renklidir. Kapçık genellikle morumsu siyah renkli, piramitsi, sıkıştırılmış ve çıplak ya da tüylüdür.
Cins Amerika kıtasına özgüdür. Günümüzden yaklaşık dört bin yıl önce Amerika kıtasında kültüre alındığı bilinmektedir. Kıtanın keşfini müteakip mutfak değeri olan bitkiler Avrupa ve Asya kıtasına taşınmıştır ve bugün dünyanın neredeyse tamamında yetiştirilmektedir. Bitkiler çok sayıda faydalı böceği kendilerine çekerek zararlı böceklerin kontrol altında tutulmasına yardımcı olmaktadır. [Harita, Sinonimler, Türler]
Etimoloji
Cins adı Antik Yunanca güneş çiçeği anlamına gelir. Çiçeklerin güneşi andırmasına işaret eder. Diğer yandan bitkiler çiçeklenme döneminden önce başları güneşe bakar konumda eğilmiştir. Geceleri ise çiçek başları güneşin doğacağı doğu yönüne bakar biçimde sabit kalırlar. Çiçeklenme zamanı ise başlar hareket etmeden sürekli olarak doğuya bakmaktadır. Dilimizdeki yaygın adı olan ayçiçeği ile büyük ihtimalle dünyanın uydusu olan ay kastedilmiyor. Bitkiler Türkiye’nin bazı yörelerinde günebakan ve günçiçeği olarak bilinir. Olasılıkla başlangıçta aygün çiçeği olan isim zamanla ayçiçeği haline gelmiştir.
