Özet
Gypsophila (Çöven) bazı türleri ülkemizde helva yapımında kullanılan, bazı türleri de dünya çapında süs bitkisi olarak yetiştirilen bir cinstir.
Hiyerarşi
Tanımı
Gypsophila (Çöven) tek ya da çok yıllık bitkilerden oluşan bir cinstir. Kazık kök ince ya da kalın ya da zaman zaman mevcut değildir. Çok yıllık türlerde sıklıkla kalın ve dallı kökgövde bulunmaktadır. Gövde dik ya da nadiren yatık yükselici ya da sürünücü, genellikle dallı ve silindiriktir. Yapraklar çoğunlukla sapsız, 1 ya da 3 ila 5 adet damarlı, şeritsi ila dikdörtgensi ya da yumurtamsı ve yuvarlak ya da küt ila sipsivri uçludur. Bırahte çift halde, yakın olan yapraksı, uzak olan küçük ve kuruzarsı kenarlı otsudur. Çiçek sapı meyve zamanı diktir. Çanak yapraklar bitişik, 1 ila 5 mm uzunluğunda, yeşil ve beyaz renkli, 5 damarlı, ters konik ila çansı, silindirik ila beş köşeli ve kuruzarsıdır. Lobları en azından ortada yeşil renkli, genellikle yumurtamsı ila eliptik, beyaz kenarlı, kuruzarsı ve yuvarlak, küt ya da mukronat uçludur.
Taç yaprak beş adet, beyaz, pembe ya da mor renkli ve düz ya da girintili uçludur. Ercik on adettir. İplikçik neredeyse tabana kadar serbesttir. Yumurtalık tek bölümlüdür. Boyuncuk iki adet ve çomaksıdır. Kapsül küresel ya da elipsoit yumurtamsı ve 4 adet valf tarafından açılmaktadır. Tohum meyve başına 4 ila 36 adet, kahverengi ila siyah renkli, böbreksi, yanal olarak sıkıştırılmış ve kabarcıklıdır. Cins Avrasya, Kuzey Afrika ve Avustralya’ya özgüdür ancak günümüzde dünyanın büyük bölümüne dağılmıştır. Saponin açısından zengin olmaları nedeniyle sabun ve şampuan yapımında kullanılmaktadır. Bazı türleri çiçek aranjmanlarına eklenmektedir. Ayrıca helva yapımında da kullanılmaktadır. Cinse bağlı çok sayıda tür Türkiye endemiğidir. Bazı türleri kadın hastalıklarında kullanılmakta ve bu yüzden bebeği doğan anneler tebrik edilirken verilmektedir. [Harita, Sinonimler, Türler]
Etimoloji
Cins adı Antik Yunanca alçı seven anlamına gelmekte ve cinse bağlı türlerin alçı zengini topraklarda yetişmesine dikkat çekmektedir.
