Geranium robertianum (Dağ ıtırı)

Tanımı

15 ila 50 cm büyüyebilir. Çiçekler küçük, pembe renkli ve beş taç yapraklıdır. Yapraklar derin biçimde dilimli, üçlü ila elsidir. Gövde genellikle kırmızıdır, ayrıca yapraklar da çiçekler döküldükten sonra kırmızıya döner. Gövde çok dallı ve tüylüdür. Beş çanak yaprak ve on ercik görülür. Taban ve gövde yaprakları karşılıklıdır. Taban yaprakları uzun saplı, gövde yaprakları ise sapsız ya da çok kısa saplıdır. Tohumlar temmuz ve ekim ayları arasında olgunlaşır. Çiçekler erseliktir.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak batı Asya, kuzey Afrika ve Avrupa’da yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Kayalıklar, ormanlık alanlar ve dere kenarında görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir. Nisan ve ağustos ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Tıp

Geleneksel olarak diş ağrısı ve burun kanaması tedavisinde kullanılır. Yara iyileştiricidir. Kanama durdurucu olarak ve ishal vakalarında başvurulur. Yapraklar romatizma tedavi edici, büzücü, idrar söktürücü ve yara iyileştiricidir. Diyabet vakalarında etkilidir.

Bilgi

Temas halinde, bitki yiyenlerin avcılarını çekecek bir koku yayar. Yapraklar ezilip vücuda sürülürse sivrisinekleri uzak tutabilir. Bitkiden kahverengi boya elde edilir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca turna anlamına gelir. Cinsin meyvelerinin turna (Gruidae) gagasına benzemesine işaret eder. Cinsin Türkçe adı olan turnagagası da açıkça yukarıdaki bağıntıya işaret etmektedir. Tür 1029 – 17 Nisan 1111 tarihleri arasında yaşamış Hristiyan aziz Robert of Molesme’a adanmıtır. Türün, İngiliz halk hikayelerinde adı geçen Robin Hood’a adanmış olması da muhtemeldir. Her durumda bağlantı, türün tıbbi amaçla kullanımına yöneliktir.

Türkçe adları

Dilimizde dağ ıtırı adı ile bilinmektedir.

Fotoğrafları

© Doğan, Hüseyin (2022). Kocaeli Bitkileri.