Özet
Herniaria (Atyaran) genelde hasır formunda kümeler oluşturan ve gösterişsiz çiçeklere sahip bitkilerden oluşan bir cinstir.
Hiyerarşi
Tanımı
Herniaria (Atyaran) tek, iki ya da çok yıllık otlardan oluşan bir cinstir. Kazık kök incedir. Gövde tabandan çok dallı, silindirik ve yatık ya da yükselici formdadır. Yapraklar normalde karşılıklı dizilişlidir ancak zaman zaman yaprak çiftlerinden biri eksik olur ve böylece almaşlı dizilişli olurlar. Yaprak ayası tek damarlı, ters mızraksı ila eliptik ya da dairesel ve sivri ya da yuvarlak uçludur. Çiçekler çok küçüktür ve yaprak koltuklarında 3 ila 10 arası adet halinde bulunurlar. Çiçek sapı mevcut değildir. Çanak yapraklar beş adet, serbest, yeşilimsi ila beyazımsı yeşil, mızraksı ila dikdörtgensi, 0,5 ila 1,5 mm uzunluğunda, otsu, yeşil kenarlı ve sivri ila küt uçludur. Ercik 4 ya da 5 adettir. İplikçik serbesttir. Kapsül tek tohumludur ve tohumlar koyu kırmızımsı kahverengidir. Cinsin büyük bölümü Avrasya ve Afrika’da yayılış gösterir ancak günümüzde Amerika kıtasına da dağılmıştır. [Harita, Sinonimler, Türler]
Etimoloji
Cins adı Latince fıtık anlamına gelir. Cinse bağlı bazı türlerin geleneksel olarak fıtık tedavisinde kullanılmasına işaret eder. Türkçe yaygın adı olan atyaran ile ilgili detaya ulaşamadık. Türkçe Bitki Adları Listesi’nde Herniaria cinsi altında “deli yaran”, “ulu yaran”, “şark yaranı” gibi isimler mevcut ve bu durumda Türkçe “yarmak” kelimesi kastediliyor gibi gözüküyor. Bitkilerin etyaran da olarak bilinen dolama vakalarında kullanılmış olması olasıdır ancak bu durumda takip eden sayfalardaki bitkilerin adlarının “kabayaran” ve “deliyaran” olması mantıksız olacaktır. Aynı listede Paronychia cinsi için de “etyaran” ismi önerilmiş. Atyaran ve Etyaran isimleri aynı kökene bağlı gibi.
