Eleusine indica (Kazotu)

derleyen:

Tanımı

60 cm büyüyebilir. Taban bölümünde dallıdır. Dik ya da yatık olabilir. Pürüzsüz ve basıktır. Yaprak kılıfları pürüzsüz, yaprak ayası şeritsi, düz ya da katlı, 3 ila 8 mm genişliğindedir. İki ila altı arası başak, parmaksı, sapsız, 4 ila 15 cm uzunluğundadır. Başaklar sapsız 3 ila 15 arası çiçek barındırır, bunlar 3 ila 4 mm uzunluğundadır. Dışkavuz eşit değildir; alttaki dar, dikdörtgensi, küt, üstteki mızraksı ya da yumurtamsı mızraksı ve daha sivridir. İçkavuz mızraksı, daha sivri, bazen kıvrık ve 3 mm uzunluğundadır. Perikarp kalıcı ve zarsıdır. Başaklar kılçıksızdır. Sert ve sağlam bir kök sistemine sahiptir. Tohumlar ağustos ve ekim aylarında olgunlaşır. Çiçekler tek evciklidir. Güneşli bölgeleri tercih eder. Tohumlar iki haftada çimlenir.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak tropikal Afrika ve Asya’da yayılış gösterir. Günümüzde dünyanın büyük bölümüne işgalci tür olarak dağılmıştır. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Nemli bölgeler, tarlalar ve bahçelerde görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir. Ağustos ve ekim ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 300 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adları

Dilimizde kaz çimi ve kaz otu adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı olarak tarım tanrıçası olan Demeter’in ikinci adı olan Eleusine (Ἐλευσῖνι) verilmiştir. Roma mitolojisindeki Ceres’in karşılığı olan Demeter, Yunanca ‘toprak ana’ demektir, Kronos ve Rhea’nın kızı, Zeus’un ise karısıdır. Hesiod, Tanrıların Doğuşu adlı eserinin birçok yerinde Demeter’i doğrudan tarımla ilişkilendirmiştir. Demeter, yeryüzündeki tüm bitki örtüsünün her bir aşamasından sorumludur. Geçimleri önemli ölçüde tarıma dayalı olan antikçağ insanı için, bu nedenle oldukça önemli bir tanrıçadır. Toprağı işleme, topraktan ürün alma ya da hangi tohumların kullanılacağı bilgisine sahip olmayan ilk insanlar, zengin otlaklara yerleşir, bu otlaklar artık ihtiyaçlarına cevap veremez hale geldiğinde ise başka bir zengin otlak arayışına girerdi. Demeter, bu insanlara tarım bilgisini aktararak, onların yerleşik hayata geçmelerini sağlamıştır. Adının özellikle tarımsal alanlarda görülen ve bir tür buğdaygiller üyesi olan kazçimine verilmesi bu bakımdan oldukça anlamlıdır. Demeter, uzun boylu ve altın saçlı olarak tasvir edilmiştir, bu saçlar omuzlarının üzerinden kıvrımlı bir şekilde dökülmektedir. Bu görünüm özellikle Zea mays (mısır) gibi buğdaygillerin olgunlaşmış meyvelerini ve üzerindeki sarı renkli püsküllü yapıları andırmaktadır. Tür adı Latince Hindistan anlamına gelir. Türün tip bölgesine işaret eder. Özgün tanımda bu “Habitat in İndiis” olarak belirtilmiştir.