Site icon Kocaeli Bitkileri

Gazania rigens (Koyun gözü)

Gazania rigens

Gazania rigens: 22/06/2021; Sapanca Gölü; 42 m.; sulak alan. © Hüseyin Cahid Doğan

Özet

Gazania rigens (Koyun gözü) Kocaeli’de özellikle toplu konut alanlarındaki peyzajlara dikilen hayli popüler bir süs bitkisidir.

Hiyerarşi

Plantae

Bitkiler

Asterales

Papatya takımı

Asteraceae

Papatyagiller

Gazania

Gazanya

Tanımı

Gazania rigens (Koyun gözü) genellikle 50 cm boy ve genişliğe erişebilen çok yıllık bir bitkidir. Gövde tek ya da birkaç adet, 15 ila 30 uzunluğunda ve yatık-yükselicidir. Yapraklar tabanda, çok sayıda, derimsi, 3 ila 11 cm uzunluğunda, 0,4 ila 2,3 cm genişliğinde, mızraksı, kenarları düz ya da zaman zaman loblu ve mavimsi yeşil renklidir. Çiçek kurulu sapı 10 ila 15 cm uzunluğundadır. Çiçek başları çiçek sapı üzerinde tektir ve 6 ila 8 cm çapa ulaşır. İnvolukrum darca çansı ve 10 mm uzunluğunda ve 8 mm genişliğindedir. Filariler birkaç sıra halinde, dıştakiler kayış biçimli ve içtekiler üçgensidir. Çiçek tablası peteksi ve zarsıdır. Dilsi çiçekçikler sarı renkli ve şeritsi-ters mızraksıdır. Tüpsü çiçekçikler çok sayıda ve sarı renklidir. Kapçık mekiksi-çomaksı ve 10 ila 12 kabarık çizgilidir. Sorguç iki sıra halindedir.

Çiçeklerin rengi hayli değişkendir ancak sarı turuncu formu en yaygın görülenidir. İlk donlara kadar açmaya devam eden çiçekler hava karardığında kapanır ve kapalı havalarda da tamamen açılmaz.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak güney Afrika’da yayılış gösterir ancak süs bitkisi değeri nedeniyle dünyanın büyük bölümüne yayılmıştır. [HaritaSinonimlerHerbaryum] Doğal ortamında denize yakın bölgelerde görülmekle birlikte ülkemizde tahrip edilmiş araziler, yol kenarı ve bahçelerde görülen bitki umumiyetle mayıs ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1000 metreye kadar olan rakımlarda İzmit ve Kartepe ilçelerinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adı

Dilimizde gazanya ve koyun gözü adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins 1398 – 1475 yılları arasında yaşamış Yunan bilgin Theodorus Gaza‘ya adanmıştır. Özellikle Aristo’nun eserlerini Latinceye tercüme etmesi ile bilinir ve bu özelliği ile Rönesans’ın öncülerinden kabul edilir. Gaza, aynı zamanda bitkibilim için çok önemli bir isim olan Theophrastus’un eserlerini de Latince’ye tercüme etmiştir. Ayrıca gaza kelimesi Latince hazine anlamını da verir. Bu durumda bitkinin gösterişli çiçeklerine işaret ediliyor olması muhtemeldir. Bitkiler treasure flower olarak bilinir. Tür adı Latince katı anlamına gelir. Türün yaprak yapısına işaret eder. Özgün tanımda bu “foliis lineari-lanceolatis rigidis subtus argenteis” olarak belirtilmiştir.

Fotoğrafları

Exit mobile version