Galium odoratum (Orman iplikçiği)

Tanımı

Galium odoratum (Orman iplikçiği) genellikle 20 ila 30 cm büyüyebilen ve yatay rizomlara sahip çok yıllık bir bitkidir. Gövdeler dik ila yükselici, sıklıkla dalsız ve düğümlerdeki tüy halkaları dışında çıplaktır. Yapraklar basit, mızraksı, tüysüz ve 2 ila 5 cm uzunluğundadır. Çiçek durumu terminal, 3 adet uzun saplı dikazyal talkımdan mürekkep, çiçek sapı çiçek zamanı 1 ila 6, meyve zamanı 10 mm uzunluğunda ve en üstteki bırahteler indirgenmiştir. Taç hunimsi, 4 ila 8 mm çapında, tüpü 1,5 ila 2 mm uzunluğunda, lobları 2 ila 3,5 mm uzunluğunda ve sivri uçludur. Meyve 2 ila 3 mm çapında ve kılları 1 mm uzunluğundadır.

Yapışkanotu ile ilgili bilgi → Galium || Kökboyagiller ile ilgili bilgi → Rubiaceae

Gözlem bilgileri

Doğal olarak Avrasya ve Kuzey Afrika’da yayılış gösterir ancak günümüzde Amerika’ya da dağılmıştır. Alpin çayırlar, ormanlık alanlar ve dere kenarında görülen bitki umumiyetle mayıs ve temmuz ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi 600 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda Kartepe ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Harita → Sinonimler → Herbaryum

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca süt anlamına gelir. Galium verum‘un çiçekleri peynir yapımında kullanılmıştır ve muhtemelen atıf bunadır. Epitet Latince kokulu anlamına gelir ve açık bir şekilde türün güzel kokusuna işaret eder. İkili adlandırma öncesi adı “Asperula rubeola montana odorata”dır.

Gıda

Yapraklar çiğ ya da pişirilerek tüketmiştir. Yaprakları kumarin kokuludur ve salatalara eklenmiştir. Ayrıca yaprak ve çiçekleri kurutularak çay elde edilmiştir.

Kökünden kırmızı boya elde edilmiştir. Kurutularak güve kovucu olarak kullanılmıştır.

Tıp

Yara ve kesiklerin tedavisinde harici olarak kullanılmıştır. Sindirim ve karaciğer sorunlarında başvurulur. İdrar söktürücü, iltihap giderici ve toniktir. Ayrıca yaprakları spazm çözücü, terletici ve yatıştırıcıdır. Bunun yanında uykusuzluk, sinirsel gerginlik, varis, safra tıkanıklığı, hepatit ve sarılık durumlarında demlenerek kullanılır. Rahim iltihabı tedavisinde başvurulur.

Aşırı dozda alımının baş dönmesine neden olabileceği ve ayrıca iç kanamaya da neden olabileceği rapor edilmiştir. Hamilelik esnasında uzak durulmalıdır.