Fraxinus ornus (Çiçekli dişbudak)

Bitkiler › Ballıbaba takımı › Zeytingiller › Dişbudak › Çiçekli dişbudak

Tıbbi bitki, Avrupa-Sibirya elementi.

20 metre kadar büyüyebilir. Genç sürgünler yeşil ve parlaktır. Üzerlerinde bol sayıda esmer renkli kovucuklar görülür. Çiçekler önceleri dik duran, sonrakiler aşağıya sarkan mürekkep salkım vaziyetindedir. Çanak yapraklar çok büyük ve 4 parçalıdır. Beyaz renkli taç yapraklar 2 veya 4 parçalıdır. Meyve dil biçiminde, ucu kertikli veya kesik, boyu 2 ila 2,5 cm uzunluğundadır. Gövde koyu gri ve pürüzsüzdür. Tomurcuklar kahverengi tonlarında ve kısa tüylerle kaplıdır. Yapraklar karşılıklı dizilişli, teleksi, 5 ila 9 yaprakçıklı, kenarları ince testere dişli, sonbaharda mor-sarı arası renklerdedir. Çiçekler salkım halinde ve 4 krem beyazı taç yapraklıdır. Yeşil kanatlı fındıklar olgunlaştıklarında kahverengiye dönerler. Tohumlar eylül ile aralık aylarında olgunlaşır. Çiçekler iki evciklidir. -18 dereceye kadar dayanıklıdır.

Bitki doğal olarak batı Asya ve Avrupa’da yayılış gösterir. [Harita|Sinonimler|Herbaryum]

Sulak alanlar ve ormanlarda görülür. Gölcük ilçesinde gözlemlenmiştir.

Cins adı Latince yıldırım anlamına gelir. Cinsin yıldırım çekme özelliğine işaret eder. İkinci bir görüş ise mızrak kelimesini önerir, ağaçlar mızrak yapımında kullanılırdı. Son görüş ise Antik Yunanca çit anlamına geldiği yönündedir. Ağaçların binaları çevreleyen ucu sivri çitleri inşa etmek için kullanılmasına işaret eder. Tür adı Latince mızrak anlamına gelir. Doğrudan ornus olarak bilinen mızrak türü dişbudak ağaçlarından yapılır.

Plinius: Fraxinus ornus ağaçlar içinde ahşabı en uygun olandır. Oldukça düz bir ağaçtır ve yaprakları tüylüdür. Homeros’a göre Aşil’in mızrağı da bu ağaçtan yapılmadır. Dişbudak odunu birçok açıdan faydalıdır. Troya’da İda dağında (Kaz dağı) görülen türü sedir ağacı ile oldukça yakındır ve eğer kabuğu soyulmuşsa alıcıları aldatır. Yunanlılar iki farklı dişbudak türünden bahseder, ilki uzun ve budaksızdır, ikincisi ise kısadır, odunu sert ve koyu renklidir, yaprakları da defne yaprağına benzer. Makedonya’daki tür büyüktür ve ondan esnek keresteler elde edilir. Yunanlılar bu ağaca öküz dişbudak ağacı derler. Yunanlı yazarlar dişbudak ağacının yük hayvanlarına zehirli olduğunu yazmışlardır. Ancak İtalya’daki dişbudak ağacı yaprakları yük hayvanlarına zararsızdır. Aslında bu, yılan sokmalarına karşı etkili bir panzehirdir. Meyvesinin suyu sıkılarak bir iksir haline getirilir ve yaprakları lapa olarak yaraya uygulanırsa çok etkili olur. Bununla ilgili yapılan deneyde, yılan bir ateş ve dişbudak yapraklarından oluşan bir çemberin etrafına konulmuş ve yılan yapraklar yerine ateşe doğru kaçmıştır. Doğanın bir mucizesi olarak, dişbudak yaprakları yılanlar kış uykusuna gitmeden önce yapraklarını dökmez.

Gövdesinden elde edilen manna çocuklar ve gebeler müshil olarak kullanılır.

Özsuyu bazı kişilerde alerjik etkilere neden olur.