Bitkiler › Ballıbaba takımı › Zeytingiller › Dişbudak › Adi dişbudak
Tıbbi bitki, Yenilebilir bitki, Boya bitkisi, Avrupa-Sibirya elementi, Neredeyse tehdit altında (NT).
20 metre büyüyebilir. Gövde 2 metre çapa ulaşabilir. Taç uzun ve dardır. Genç ağaçlarda gövde pürüzsüz ve soluk kahverengi iken, yaşlı ağaçlarda dikey çatlaklar görülür. Sürgünler kalın, yeşilimsi gri, tomurcuklar siyah renklidir. Tomurcuk rengi onu diğer dişbudak türlerinden ayırır. Yapraklar karşılıklı dizilişli, 20 ila 35 cm uzunluğunda, teleksi bileşiktir. Bunlar 7 ila 13 yaprakçıklıdır, yaprakçıklar testere dişli kenarlı, eliptik ya da darca eliptik, 3 ila 12 cm uzunluğunda, 1 ila 3 cm genişliğinde ve yaprak eksenleri üzerinde sapsızdır. Kulakçık yoktur. Çiçekler salkım halindedir, yapraklardan önce görülür ve çiçek örtüsü yoktur. Dişi çiçekler erkek çiçeklerden uzundur, koyu mor renkli ve taç yapraksızdırlar. Hem erkek hem de dişi çiçek aynı ağaçta bulunabilir. Bir ağaç bir yıl sadece erkek bir yıl da sadece dişi çiçek üretebilir. Kanatlı fındık 2,5 ila 4 cm uzunluğunda ve 5 ila 8 mm genişliğindedir. Bunlar kış aylarında salkım halinde kalırlar. Meyve henüz tamamen olgunlaşmamışsa hemen çimlenebilir. Olgun meyvelerin çimlenmesi için üzerinden iki kış geçmesi gerekir. Yaklaşık 250 yıl yaşayabilir.
Bitki doğal olarak Kafkasya ve Avrupa’da yayılış gösterir. [Harita|Sinonimler|Herbaryum]
Sulak alanlar ve ormanlarda görülür. İzmit ilçesinde gözlemlenmiştir.
Dilimizde Adi dişbudak, Avrupa dişbudağı, Çiçeksiz dişbudak ağacı, Demir ağacı, Demircik ve Suvarmılık adları ile bilinmektedir.
Mart ve nisan ayları arasında çiçek açar.
Deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.
Cins adı Latince yıldırım anlamına gelir. Cinsin yıldırım çekme özelliğine işaret eder. İkinci bir görüş ise mızrak kelimesini önerir, ağaçlar mızrak yapımında kullanılırdı. Son görüş ise Antik Yunanca çit anlamına geldiği yönündedir. Ağaçların binaları çevreleyen ucu sivri çitleri inşa etmek için kullanılmasına işaret eder. Tür adı Latince yüksek anlamına gelir. Türün boyuna işaret eder.
Ham tohumlarından turşu yapılır. Yaprakları çaylara eklenir. Tohumlarından mutfaklık yağ elde edilir.
Yapraklar büzücü, terletici, hafifçe idrar söktürücü, müshildir. Kabuk büzücü ve acı bir toniktir. Kanatları da dahil olmak üzere tohumlar gaz giderici olarak kullanılmıştır.
Geviş getiren hayvanlar için zehirlidir. Hassas insanlarda dermatite neden olabilir.
Yapraklarında yeşil boya elde edilir. Kabuk tanen bakımından zengindir. Çeşitli ahşap mobilyaların yapımında kullanılır.
Görüşünüzü Yazın