Yabani çilek
Bakımı
Fragaria vesca çok yıllık bir ottur. Geçirgen ve nemli toprağı, güneşli ya da yarı gölgeli bölgeleri tercih eder. Donlara dayanıklıdır.
Yetiştirme
Fragaria vesca ormanlık alan ve nemli bölgelerde görülür. Kumlu, killi ve tınlı topraklara uyumludur.
Yaygın adları
Wild strawberry, Woodland strawberry, Alpine strawberry, European strawberry, Fraise des bois; Dağ çileği, Amahta, Amofta, Col, Çiğelek, Çiğelem, Çile, Hamuçara, Hamukara, Hamukera, Hanıfta, Yabani çilek, Yer çileği.
Etimoloji
Cins adı Latince çilek; tür adı ise Latince ince anlamına gelir.
Yapısı
Fragaria vesca 30 cm. kadar büyüyebilir. Meyveleri yenilebilir. Beş on bir arası hafif tüylü çiçek açar. Açık yeşil üçlü yaprakların kenarları tırtıklıdır. Bitki filizler yoluyla yayılır. Meyve süresi bir aydan daha azdır. Tohumlar Haziran-Temmuz arasında olgunlaşır. Mayıs, Haziran ve Temmuz aylarında çiçek açar. Çiçekler hermafrodit’tir. Stem görülmez. Sürgünler vasıtasıyla yayılır. Merkezi sarı olan, beş petal’li beyaz çiçekler yaz boyunca izlenir. Trifoliat yapraklar kabaca tırtıklıdır. Meyveleri çeşitli memeli, kuş ve sürüngen türleri tarafından tüketilir. Tohumlar bahar aylarında ekilebilir. Bunlar bir ay sonra çimlenirler. -29 dereceye kadar dayanıklıdır. 10 ila 15 bitkilik grular halinde düşünülmelidir. Her bir bitki arasında 20 cm açıklık bırakılmalıdır. Eğer bitkinin yayılması istenmiyorsa sürgünler ayıklanmalıdır.
Taksonomi
Superregnum: Eukaryota
Regnum: Plantae
Cladus: Angiosperms | Eudicots | Rosids
Ordo: Rosales
Familia: Rosaceae
Subfamilia: Rosoideae
Tribus: Potentilleae
Subtribus: Fragariinae
Genus: Fragaria
Raunkiaer: Hemicryptophyte
Literatür
Species Plantarum 1: 494–495. 1753. L.
Fotoğrafları
Faydaları ve zararları
Bitkileri kullanmadan önce mutlaka bir uzmandan yardım alın. Reçel ve şurubu yapılır. Yapraklarından yapılan çay, iskorbüt tedavisinde kullanılır. Kurutulmuş yapraklarından yapılan çay, mide ve böbrek sorunlarında etkilidir. Yüksek oranda C vitamini içerir ve soğuk algınlığına iyi gelir. Meyve suyu, kızarmış göz ve iltihaplı yaralara iyi gelir. Güneş yanıklarını rahatlatır. Meyve püresi diş ağrısına iyi gelir ve diş tartarlarını temizler. Dişleri beyazlatır. Kökleri ishal tedavisinde kullanılır. Laksatif, tonik, idrar söktürücü ve sıkıştırıcıdır. Yaprakları kaynatılarak dizanteri tedavisinde kullanılmıştır. Geleneksel olarak iskorbüt hastalığının tedavisinde kullanılmıştır.
Meyveleri çiğ olarak tüketilir. Aromatik, tatlı ve suludur. Taze ya da kurutulmuş yapraklarından çay elde edilir. Antidiarrhoeal: Antidiyareik. İshale karşı etkili olan ilaç. Antirheumatic: Antiromatik. Romatizma tedavisinde kullanılan ilaç. Astringent: Astrenjan. Damar ya da dokuları büzücü ilaç. Diuretic: Diüretik. İdrar söktürücü ilaç. Laxative: Laksatif. Kabızlık tedavisinde kullanılan ilaç. Tonic: Tonik. Organları uyaran ve güçlendiren ilaç.
Flora of Turkey
Stoloniferous herb. Basal leaves in a rosette, trifoliolate; leaflets 1-6 cm, ovate, obovate or rhombic, serrate, equal, canescent beneath, sparsely hairy above. Scape (5-)10-30 cm, usually longer than leaves, 2-7-flowered. Flowers 12-18 mm diam., usually hermaphrodite. Sepals 3-4 mm, lanceolate-cuspidate, slightly longer than epicalyx, segments patent or deflexed in fruit. Petals White, 4-5 mm, obovate or rounded. Receptacles red, glabrous, in fruit up to c. 1 cm. Achenes uniformly scattered over, and projecting from the receptacle. Fl. 4-6. Moist places, especially in forest, 200-2450 m. IV:69.