Euphorbia chamaesyce (Şebrem)

derleyen:

Tanımı

Yatık gövdeler 45 cm uzayabilir. Çoğunlukla tabandan çok dallıdır. Dallar 30 cm uzunluğundadır. Yapraklar asimetrik, oval şekilli, 1 cm uzunluğunda ve karşılıklı çiftler halindedir. Kulakçık şeritsi ipliksi ve 1 mm uzunluğundadır. Çiçekler oldukça küçük, 4 yeşilimsi beyaz taç yapraklıdır. Meyve 2 mm çapındadır. Tohumlar oval dört köşeli, 1 ila 2 mm uzunluğunda ve soluk gri renklidir.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Avrupa ve batı Asya’da yayılış gösterir. [HaritaSinonimlerHerbaryum] Tahrip edilmiş araziler, kayalık yamaçlar ve sulak alanlarında civarında görülür. Gebze ve Karamürsel ilçelerinde gözlemlenmiştir. Mayıs ve ekim ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adları

Dilimizde şebrem adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins Euphorbus’a adanmıştır. Antonius Musa’nın kardeşidir ve Moritanya kralı Juba’nın hekimidir. Atlas dağlarında keşfettiği bir sukulent türünün laksatif etkilerini yazmış, bu nedenle kral tarafından bu sütleğene onun adı verilmiştir. Tür adı Antik Yunanca yer inciri anlamına gelir. Türün küçük meyvelerinin incir ağacının (Ficus carica) meyvesini andırmasına işaret eder.

Türk Uygarlığındaki yeri

Hâmâsûkî (خاماسوقي), bitkinin Antik Yunancadaki karşılığı olan khamaisuke (χαμαισύκη)’den muharreftir ve yer encîri/bodur encîr anlamını verir. Metinlerimizde buna muhalif olarak tağ encîri (طاغ انجيري) ismi de kullanılmıştır. Bitkinin encîr ile hiçbir ilgisi yoktur ancak meyveleri encîr meyvesinin minyatürü gibidir. İbnü’l-Baytâr, bitkiye ilk defa Huneyn bin İshak’ın tag encîri adını verdiğini ancak bunun bir tercüme hatası olduğunu kaydetmiştir.

Dioscorides, bağırsak şikâyetleri, siğil, akrep sokması, göz rahatsızlıkları, rahim ağrısı ve ödem vakalarında kullanıldığını yazmıştır. Dört parmak uzunluğunda, budaklı ve yapraklarının mercümek yapraklarına benzediği belirtilen bitki Anadolu’da, siğil, göz rahatsızlıkları, rahim ağrısı ve akrep sokması vakalarında kullanılmıştır.

© Doğan, Hüseyin (2023). Anadolu Türk Uygarlığında Bitkiler (XIII-XV. yy.) Yayımlanmamış Doktora tezi, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli, s.360.

Tarihi

Dört parmak uzunluğundaki dalları daire halinde tabana yayılmış ve sütlü usare ile dolu olan bir bitkidir. Meyvesi Euphorbia peplus meyvesine benzer. Şarapla ezilen dalları rahim bölgesindeki ağrıları dindirir. Sıvanırsa şişlik ve siğillere iyi gelir. Kaynatılarak yenirse bağırsakları rahatlatır. Usaresi sürüldüğünde akrep sokanlarda yardım eder. Gözle ilgili şikâyetlerde başvurulur. Kayalık ve kuru arazilerde yetişir. DI 4-169.

Fotoğrafları


Yorumlar

  1. mehmet tosunoğlu avatarı
    mehmet tosunoğlu

    Yaprakların uç bölümlerinde silik bir serrulat yapısı var..

Görüşünüzü Yazın