Euonymus latifolius (İğ ağacı)

derleyen:

Tanımı

6 metre büyüyebilir. Yapraklar dikdörtgensi, 8 ila 16 cm uzunluğundadır. Yeşil çiçekler genellikle beş taç yapraklıdır. Tohumlar eylül ve ekim aylarında olgunlaşır. Meyveler beş lobludur. Tohumlar turuncu renkli bir örtü ile kaplıdır. Çiçekler erseliktir. Popüler bir süs bitkisidir. Gölgeli alanları ve geçirgen tınlı toprakları tercih eder. -20 dereceye kadar dayanıklıdır. Tohumların çimlenmesi on altı ayı bulabilir. Yapraklar kışın dökülür. Tomurcuklar uzun ve sivridir. Yapraklar sivri uçlu, eliptik, dişlidir. Kısa saplı yaprakların üst yüzeyi mat yeşil, alt yüzü ise açık yeşildir.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Avrupa ve Kafkasya’da yayılış gösterir. [HaritaSinonimlerHerbaryum] Ormanlık alanlar ve çalılıklarda görülür. İzmit ve Başiskele ilçelerinde gözlemlenmiştir. Mayıs ve haziran ayları arasında çiçek açar. 500 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adı

Dilimizde iğ ağacı ve geniş yapraklı papaz külahı adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins Antik Yunanca şanslı isimli anlamına gelir. İsimlendirmenin nedeni açık değildir, Antikçağda bitkinin otçul hayvanları zehirlediğine inanılırdı ve bu nedenle bitkiler ‘olumlu’ bir isim konulmak için geçerli bir nedene sahip değildi. Beri taraftan bitki otçul hayvanlar için zehirli değildir, aksine onların besili olmalarını sağlar. Bu durumun nedeni Yunanca ile Latince arasındaki tercüme hatasından kaynaklanmaktadır. Theophrastus’un kullandığı kelime bitkinin meyvesinin “kan kırmızı” rengine işaret etmektedir ancak kelime Yunancada ölüm anlamına da gelmektedir. Metin Latinceye tercüme edilirken ölüm anlamı tercih edilmiştir. Kelime ayrıca şans eseri anlamına da gelir, bitkiler antikçağda üretkenlikleri ile meşhurdu. Türkçe adı iğağacı, çalıların geçmişte yün eğirme amaçlı iğ yapımında kullanılmalarına işaret eder. Tür adı Latince geniş yapraklı anlamına gelir. Türün yaprak biçimine işaret eder.

Tarihi

Midilli adasında yetişen bu ağaçtan daha hayırlı kehanet veren başka bir ağaç yoktur ve bu nedenle euonymos (şans eseri adlandırılan) adı ile bilinir. Yaprakları nar ve defne yaprağı arasında bir büyüklüktedir ve şekil ve yumuşaklık olarak nar ağacına benzer. Çiçeği beyaz renklidir ve bu sayede tehlikeli bir bitki olduğunu bize söylemiş olur. Meyvesi susam meyvesine benzer ve hayvanlar için zehirlidir. PL 13-38.

Dikkat

Bilgi

Plinius bitki ile ilgili bölümde, Theophrastus’tan faydalanmış ve onun bitkinin kızıl renkli suya sahip olduğu notunu, Antik Yunanca aynı anlama gelen ölüm kelimesi ile karıştırmış ve bitkinin hayvanlara zehirli olduğunu kaydetmiştir. Aksine bitkinin yaprakları koyunların besili olmasını sağlar.

Fotoğrafları