Erodium cicutarium (İğnelik)

Tanımı

50 cm büyüyebilir. Tüylü ve yapışkandır. Gövde çok dallıdır ve tabanlarında koyu lekeler bulunan parlak pembe renkli çiçekler taşır. Çiçek kurulu 3 ila 8 arası çiçek barındıran gevşek kümeler halindedir ve beşi verimli olan on ercik görülür. 5 adet boyuncuk vardır. Taç ve çanak yaprak sayısı beştir, Çanak yapraklar, taç yapraklardan daha kısadır. Taban ve gövde yaprakları karşılıklı dizilişlidir. Yaprak ayası darca üçgensi ve teleksi, yaprakçıklar tırtıklıdır. Yapraklar teleksi ile az teleksidir. Leylek gagasına benzeyen uzun tohumlukları vardır. Çiçekler erseliktir.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak kuzey Afrika ve Avrupa’da yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Tarla, çayırlar ve tahrip edilmiş arazilerde görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir. Mart ve mayıs ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 700 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adları

Dilimizde iğnelik adı ile bilinmektedir.

Gıda

Genç yapraklar çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. Yaprakları salat ve çorbalara eklenir. Kökü sakız ikamesi olarak çiğnenir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca balıkçıl anlamına gelir. Cinsin meyvelerinin balıkçıl (Ardeidae) gagasına benzemesine işaret eder. Cinsin Türkçe adı olan dönbaba büyük ihtimalle olgun meyvelerin kendi ekseni etrafında müdahale olmaksızın dönmelerine işaret eder. Tür adı Latince Cicuta gibi anlamına gelir. Türün yapraklarının maydanozgiller ailesinden Cicuta (su baldıranı) cinsinin yapraklarına benzemesine işaret eder. Özgün tanımda bu “Geranium cicutae folio” olarak belirtilmiştir.

Tıp

Bitkinin tamamı büzücü ve hemostatiktir. Uterin ve diğer kanamaların tedavisinde kullanılmıştır. Kök ve yapraklar emziren anneler tarafından süt akışını arttırmak için yenmiştir. Dahili olarak böcek ısırıkları ve cilt enfeksiyonları üzerinde yıkama amaçlı kullanılmıştır. Çiğnenmiş kökü yara ve döküntülere uygulanmıştır. Yapraklardan yapılan çay terletici ve idrar söktürücüdür. Tifo ateşinin tedavisinde kaynatılarak kullanılmıştır. Romatizma tedavisi için yapraklar banyo suyuna konulur. Tohumlar K vitamini barındırır.

Bilgi

Bitkiden yeşil boya elde edilir.

Fotoğrafları

© Doğan, Hüseyin (2022). Kocaeli Bitkileri.