Özet
Echium vulgare (Engerek otu) binlerce yıldır tıbbi amaçlarla kullanılan istilacı potansiyeli yüksek bir bitkidir.
Hiyerarşi
Tarihi
Alkanna’ya benzer ancak yaprakları küçük, çiçekleri morumsu ile kırmızımsı renklidir. Kökü kırmızıdır ve buğday hasadı zamanında toplanırsa kan benzeri bir sıvısı bulunur. Kumlu yerlerde yetişir. Yenildiğinde, içildiğinde ya da sarıldığında özellikle sürüngenler olmak üzere vahşi hayvanlar tarafından ısırılanlara yardımcı olur. Çiğnendikten sonra hayvanın ağzına tükürülürse onu öldüreceği söylenir. DI 4-24.
Küçük gövdeli, mor çiçekli, sert yaprak ve dallı bir bitkidir. Kökü normalde siyah olmakla birlikte hasat zamanı kan rengindedir. Kumlu topraklarda yetişir, özellikle engerek olmak üzere yılan zehrine karşı çok etkilidir. Ancak bu özelliğini hasat zamanında geliştirir. Yapraklar ezildiğinde hıyar gibi kokar. Hyssopus ile alınırsa tenyaları atar. Karaciğer ve böbrek ağrıları için hasta ateşliyse hidromelle, ateşi yoksa hidromelle içilir. Kökü merhem yapılarak çil ve cüzzama uygulanır. Bunun yanında kökünü yanında taşıyana yılanların saldırmayacağına inanılır. Buna benzeyen kırmızı çiçekli ve daha küçük bir bitki daha vardır, özellikleri aynıdır. Ayrıca çiğnenerek yılanın üzerine tükürüldüğünde onu öldüreceği söylenir. PL 22-25.
Tanımı
Echium vulgare (Engerek otu) genellikle 30 ila 80 cm büyüyebilen iki yıllık bir bitkidir. Gövde genellikle dalsızdır. Taban ve alt gövde yaprakları şeritsi mızraksı, 12 cm uzunluğunda, kıllı ve tabanı dardır. Üst gövde yaprakları sapsız, mızraksı ve daha küçüktür. Çiçekler ilk açtığında pembedir sonra canlı maviye döner. Bırahte darca mızraksı ve 4 ila 15 mm uzunluğundadır. Çanak tabana doğru beş parçalı ve dışı kıllıdır. Çanak lobları mızraksı şeritsi, çiçek zamanı 6 ve meyve zamanı da 10 mm uzunluğundadır. Polenler mavidir ancak ercik iplikçikleri kırmızıdır. Fındıkçılar yumurtamsı, 2,5 mm uzunluğunda ve sivilcelidir. Tohumlar ağustos ve ekim arası olgunlaşır. Çiçekler erseliktir. Güneşli bölgeleri tercih eder. Derin bir kök sistemine sahiptir. Tohumlar 15 derece 2 ila 3 haftada olgunlaşır. Güneşli bölgeleri ve kuru geçirgen toprakları tercih eder.
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak Batı Asya ve Avrupa’da yayılış gösterir ancak Günümüzde dünyanın büyük bölümüne işgalci tür olarak giriş yapmıştır. [Harita, Herbaryum] Tahrip edilmiş araziler, yamaçlar ve yol kenarında görülen bitki umumiyetle mayıs ve eylül ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda Kartepe ve İzmit ilçelerinde gözlemlemek mümkündür.
Türkçe adı
Dilimizde engerek otu adı ile bilinmektedir.
Etimoloji
Cins adı Antik Yunanca engerek anlamına gelir. Cinsin, yılan ısırığına karşı panzehir olarak kullanılmasına atıftır. Dioscorides, cinsin çiçeklerinin engereğin başına benzediğini kaydeder. Tür adı Latince yaygın anlamına gelir. Türün cins özelinde yayılış alanının genişliğine işaret eder.
Gıda
Genç yapraklar çiğ ya da pişirilerek tüketilmektedir. Ispanak ikamesi olarak kullanılmıştır. Doğranarak salatalara eklenmiştir. Tüketilmesinin cinsel isteği arttırdığı rapor edilmiştir.
Tıp
Yılan zehrine karşı panzehir olduğu sanılmaktadır. Terletici ve idrar söktürücüdür. Yaprak ve çiçekli gövdeler öksürük giderici, yatıştırıcı, terletici, idrar söktürücü ve afrodizyaktır. Demlendiğinde ateş, baş ağrısı ve göğüs ağrılarına iyi gelir. Ayrıca çıban tedavisinde suyu ilgili bölgeye uygulanır.
Dikkat
Yapraklar zehirlidir ancak kaydedilmiş herhangi bir zehirlenme vakası yoktur. Yaprak ve gövdeler sert kıllarla kaplıdır ve bunlar şiddetli dermatite neden olur. At ve diğer otçul hayvanlar için zehirlidir ve bunlarda karaciğer hasarına sebep verir.
Bilgi
Kökünden kırmızı boya elde edilmektedir.
Fotoğrafları
Görüşünüzü Yazın