Bitkiler › Karanfil takımı › Horozibiğigiller › Kızılbacak › Kızılbacak
Tıbbi bitki, Yenilebilir bitki, Boya bitkisi, Haşerat kovucu, Arkeofit bitki.
10 ila 50 cm büyüyebilen aromatik bir bitkidir. Bitkinin tamamı kısa salgılı tüylerle kaplıdır. Yapraklar almaşlı dizilişli, 5 cm uzunluğunda ve 3 cm genişliğinde, oval ya da dikdörtgensi, 4 ila 6 arası lobludur. Çiçek kurulu uzundur. Tohumlar küreseldir. Güneşli bölgeleri ve nemli toprakları tercih eder. Tohumları ekildikten bir ay sonra hasat edilebilir.
Bitki doğal olarak Akdeniz havzasında yayılış gösterir. Amerika kıtasına işgalci tür olarak girmiştir. [Harita|Sinonimler|Herbaryum]
Tahrip edilmiş araziler, yol kenarı ve sulak alanların civarında görülür. Başiskele ilçesinde gözlemlenmiştir.
Dilimizde Kızılbacak adı ile bilinmektedir.
Haziran ve ekim ayları arasında çiçek açar.
Deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.
Cins adı Antik Yunanca belirsiz anlamına gelir. Cinse bağlı bitkilerin çiçekleri gösterişsizdir ve atıf da buna yöneliktir. Bitkinin dilimizdeki karşılığı olan kızılbacak Türkçe Bitki Adları listesine göre Chenopodium botrys (artık Dysphania botrys) için kullanılmaktadır. Dysphania cinsi için karşılık önerilmediği için biz bu kelimeyi aldık. D. botrys’in özellikle tabana doğru yaprak ve gövdesinde kızıllık görülür ve bu özellik Türkçe ismi açıklamak için yeterlidir. Tür adı Antik Yunanca üzüm kümesi anlamına gelir. Yaygın kullanılan bir epitettir. Dioscorides bitkiden aynı isimle (βότρυς) bahsetmektedir. Muhtemelen bitkinin meyvelerinin ya da çiçeklerinin küme halinde bulunmasına işaret eder.
Bulyonu andıran güçlü bir kokusu vardır, yemeklerde lezzet verici olarak kullanılır. Yapraklar pişirilerek tüketilir. Çiğ halde aşırı tüketilmemesi önerilir. Tohumları pişirilerek tüketilir. Bunlar ayrıca öğütülerek ekmek yapımında kullanılır. Yapraklarında çay yapılır.
İdrar söktürücü, gaz giderici, spazm önleyici ve ishal engelleyicidir. Kanser tedavisi için aday bitkiler arasında yer alır. Astım nöbetlerini önleyicidir, nezle tedavisinde kullanılır. Parazitleri düşürmek için başvurulur.
Bitkiden yeşil bir boya elde edilir. Kurutularak güve kovucu olarak kullanılır. Aromatik kokusu nedeniyle yastıkların arasına konulur.
Doğan, Hüseyin (2022). Dysphania botrys (Kızıl bacak) - Kocaeli Bitkileri. Erişim adresi: https://kocaelibitkileri.com/dysphania-botrys/ Erişim tarihi: 7 February 2023