Lotus herbaceus (Zehirli yonca)

derleyen:

Tanımı

Halihazırda bazı kaynaklarda Dorycnium pentaphyllum subsp. herbaceum adı ile geçmektedir. 5 ila 60 cm büyüyebilir. Yapraklarda eksen yoktur, yaprakçıklar 4 ila 20 mm uzunluğunda ve 1 ila 6 mm genişliğinde, dikdörtgensi ters yumurtamsı ila şeritsi ters mızraksı, tüylüdür. Çiçeklenme 15 ila 30 çiçeklidir, çiçek sapı 1 ila 6,5 cm uzunluğundadır. Çiçekler 3 ila 5 mm uzunluğunda, beyaz ve pembe ya da mor pençelidir. Sap 1 ila 2 mm. uzunluğunda, çoğunlukla çanak tüpüne eşit ya da ondan biraz daha kısadır. Çanak 2 ila 5 mm uzunluğundadır. Meyve 3 ila 5 mm uzunluğunda ve 1,5 ila 3 mm genişliğindedir. Tek tohum taşır.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Avrupa’da yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler] Orman açıklıkları, yamaçlar ve çalılık alanlarda görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir. Mayıs ve ağustos ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adları

Dilimizde zehirli yonca adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adının etimolojisi açık değildir. Lotus Antikçağda çok sayıda bitkinin ortak adıdır ve bunların içinde Lotus corniculatus (gazel boynuzu) da mevcuttur. Örneğin Plinius bir hünnap türü olan Zizyphus lotus’un adını lotus olarak aktarmaktadır. Yine bir nilüfer türü olan Nelumbo nucifera, günümüzde de lotus çiçeği adı ile bilinmektedir. Bölgenin misafirperverliği ile ünlü halkı da lotus yiyenler olarak bilinir. Lotus yiyenler ile ilgili Homer’in Odisseus’un adlı eserinde de bilgi mevcuttur. Aynı aileye bağlı Melilotus officinalis (kokulu yonca) türü de antikçağ da lotus adı ile bilinmekteydi ve bilimsel adında da lotus kelimesi korunmuştur. Özetle Roma’da meyvesi hoş kokulu ve tatlı olan meyvelerin lotus olarak anılması sıradandır. Örneğin Celtis australis (çitlembik) de lotus olarak bilinir. Türe önerilen zehirli yonca adı bitkinin eski bilimsel adından çıkarılmıştır. Dorycnium Antik Yunanca mızrağa sürülen anlamına gelir. İsim ilk defa Dioscorides tarafından kullanılmıştır ancak bu adı Convolvulus dorycnium taksonu için kullanmıştır. Türkçe adının aksine bu bitki zehirli değildir. Tür adı ise Latince otsu anlamına gelir ve alttürün çalı formunda olmadığına dikkat çeker.