Dianthus leptopetalus (Gece karanfili)

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca tanrının çiçeği anlamına gelir, ilk defa Theophrastus tarafından (diosanthos / διόσανθος) kullanılmıştır. Cins Antik Yunan tanrısı Zeus’a adanmıştır. Jüpiter, Hellen mitolojisindeki Zeus’un karşılığıdır. Cennetin ve yeryüzünün efendisi olarak kabul edilen Jüpiter; tanrıların ve insanların babası, hayatın efendisi, doğa kanunlarının kişiselleştiği varlık ve hava olaylarının tanrısıdır. Zeus ile Jüpiter arasındaki en önemli fark; Zeus’un zaman zaman insanların arasında tebdil-i kıyafet dolaşmasına rağmen, Jüpiter’in hiçbir zaman yeryüzüne inmemesidir. Roma Uygarlığı’nda karanfil, Jüpiter’in bitkisi olarak kabul edilirdi ve en erken dönemde yapılan taçlar, karanfil çiçeklerinden oluşurdu. Cinsin Türkçe adı olan karanfil yaygın bir kullanıma sahiptir ancak hiç biri bu cins için değildir. Kullanımı bilinen türler; Syzygium aromaticum, Clinopodium nepeta ve Ocimum × africanum’dur. Kelime, Syzygium aromaticum’un yayılış alanı olan Güneydoğu Asya orijinlidir. Bitkinin önceki adı Caryophyllus aromaticus’tur ve cins adı olan caryophyllus karanfil ile benzer kokuya sahip olan Dianthus caryophyllus için de kullanılmıştır. Karışıklığın kaynağı da bu olsa gerektir. Tür adı Antik Yunanca ince taç yapraklı anlamına gelir. Türün taç yaprak yapısına işaret eder. Özgün tanımda bu “petalis lanceolatis integerrimis” (taç yapraklar tamamen mızraksı) olarak belirtilmiştir. Peter Hadland Davis bitkinin çiçeklerini gece açtığını yazıyor ve gece karanfili adı da buna işaret ediyor olmalı. Bununla birlikte arazide gün ışığında gördüğümüz tüm bireylerin çiçekleri tamamen açıktı.

Tanımı

60 cm büyüyebilir. Gövde diktir. Seyrek dallıdır. Tohumlar kalkan biçimlidir. Taç yaprak kolu şeritsi dikdörtgensi, üst bölümü beyazımsı, üst bölümü sarımsıdır. Dianthus pallens ile yakındır ve ondan taç yaprak ayasının şeritsi dikdörtgensi, üst bölümde beyazımsı, alt bölümde sarımsı olması ile ayırt edilir. Gölgeli bölgeleri ve nemli ya da kuru toprakları tercih eder. Donlara dayanıklıdır.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Balkanlar ve Sibirya’da yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Kayalık bölgeler, yol kenarı ve makiliklerde görülür. İl genelinde bir ya da birkaç bireyden oluşan popülasyonlar halinde gözlemlenmiştir. Haziran ve ağustos ayları arasında çiçek açar. 100 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adları

Dilimizde gece karanfili adı ile bilinmektedir.

Fotoğrafları

© Doğan, Hüseyin (2022). Kocaeli Bitkileri.