Delphinium ajacis (Mor çiçek)

derleyen:

Tanımı

Halihazırda bazı kaynaklarda Consolida orientalis adı ile geçmektedir. 20 ila 75 cm büyüyebilir. Gövde basit ya da seyrek dallı, üst bölümde salgılı tüylüdür. Çiçekler yoğun biçimde ve koyu menekşe renklidir. Taç üç lobludur ve üst lob derince iki parçalıdır.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak kuzey Afrika, Avrupa ve Batı Asya’da yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Tarla, çayır ve yol kenarında görülür. İl genelinde dağınık ve 1 ila 3 bireyler halinde gözlemlenmiştir. Mayıs ve ağustos ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adları

Dilimizde morçiçek, bahçe hezeranı, hezaren, mevzek otu ve nane çiçeği adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca rahim ve/veya yunus balığı anlamına gelir. Bu durumda mahmuzun şeklinin yunus balığının dorsal yüzgecine benzemesi ile bağ kurulmuş gözüküyor. Bitkiler ayrıca rahim sorunlarının tedavisinde de kullanılmış olabilir, geleneksel bitki isimleri çoğunlukla tedavi ettikleri hastalıklarla bağlantılı isimlere sahiptir. Cinsin Türkçe adı olan hezaren Farsça kökenlidir ve bin renkli anlamına gelir. Gerçekten de Delphinium türleri çiçekleri mavi, mor, kırmızı, beyaz ve sarı renklerinde olur. Türkçe adı olan mahmuzotu, ailenin büyük bölümünde görülen çiçeklerin mahmuzlu yapısına işaret eder. Cinsin uluslararası yaygın adı da bu bağlamda olarak larks spurdur. Tür adını Troya savaşında Akalar safında savaşan Salamis kralı Ajax’tan (Αἴᾱς) almaktadır. Bitkinin Ajax öldükten sonra solarak, O’nun yasını tuttuğuna, ayrıca bitkinin Ajax’ın öldüğü ve kanının aktığı yerden çıktığına inanılmaktadır.

Gıda

Çiçekleri yoğurt çorbasında kullanılır. Bu bitkinin tüm parçaları zehirlidir, doğallıkla bu bilgiye şüpheyle yaklaşılmalıdır.

Tıp

Yara iyileştiricidir. Harici olarak parazit düşürücü olarak kullanılmıştır. Yapraklarının suyuna hemoroid, demlenmiş çiçeklerine çocuklarda kolik vakalarında başvurulmuştur.