Özet
Delphinium ajacis (Mor çiçek) genelde işlenmemiş arazilerde görülen ve bahar sonundan yaz sonuna kadar çiçek açan bir bitkidir.
Hiyerarşi
Tanımı
Delphinium ajacis (Mor çiçek) halihazırda bazı kaynaklarda Consolida orientalis adı ile geçmektedir. Genellikle 30 ila 80 cm büyüyebilen tek yıllık bir bitkidir. Yaprak ayası dairesel, 12 ila 60 adet loblu, 1 ila 5 cm genişliğinde, çıplak ila havlı ve loblar en çok 1,5 mm genişliğindedir. Çiçek durumu 6 ila 30 adet çiçekli, basit ya da en çok 3 dallı, bırahteler 5 ya da daha fazla sayıda loblu, çiçek sapı yükselici yayılıcı, 1 ila 3 cm uzunluğunda, kısa havlı, ikincil bırahteler çanak yapraklara temas etmemekte, şeritsi, 1 ila 3 mm uzunluğunda ve kısa havlıdır.
Çanak yapraklar mavi ila mor ya da nadiren pembe ila beyaz renkli, neredeyse çıplak, alttaki çanak yaprak 8 ila 18 mm uzunluğunda, 4 ila 8 mm genişliğinde, yanal çanak yapraklar 8 ila 18 mm uzunluğunda, 6 ila 14 mm genişliğinde ve mahmuz 12 ila 20 mm uzunluğundadır. Taç yapraklar çanak yapraklarla aynı renkte ya da daha beyazımsı, yanal loblar 3 ila 6 mm ve terminal loblar 5 ila 8 mm uzunluğundadır. Foliküller 12 ila 25 mm uzunluğunda ve kısa havlıdır.
Gözlem bilgileri
Bitki doğal olarak Fransa ile Uzakdoğu arasında kalan bölgede yayılış gösterir ancak günümüzde dünyanın büyük bölümüne dağılmıştır. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Tarla, çayır ve yol kenarında görülen bitki umumiyetle mayıs ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.
Türkçe adları
Dilimizde morçiçek, bahçe hezeranı, hezaren, mevzek otu ve nane çiçeği adları ile bilinmektedir.
Etimoloji
Cins adı Antik Yunanca rahim ve/veya yunus balığı anlamına gelir. Bu durumda mahmuzun şeklinin yunus balığının dorsal yüzgecine benzemesi ile bağ kurulmuş gözüküyor. Bitkiler ayrıca rahim sorunlarının tedavisinde de kullanılmış olabilir. Geleneksel bitki isimleri çoğunlukla tedavi ettikleri hastalıklarla bağlantılı isimlere sahiptir. Cinsin Türkçe adı olan hezaren Farsça kökenlidir ve bin renkli anlamına gelir. Gerçekten de Delphinium türleri çiçekleri mavi, mor, kırmızı, beyaz ve sarı renklerinde olur. Türkçe adı olan mahmuzotu, ailenin büyük bölümünde görülen çiçeklerin mahmuzlu yapısına işaret eder. Cinsin uluslararası yaygın adı da bu bağlamda olarak larks spurdur. Tür adını Troya savaşında Akalar safında savaşan Salamis kralı Ajax’tan (Αἴᾱς) almaktadır. Bitkinin Ajax öldükten sonra solarak, O’nun yasını tuttuğuna, ayrıca bitkinin Ajax’ın öldüğü ve kanının aktığı yerden çıktığına inanılmaktadır.
Gıda
Çiçekleri yoğurt çorbasında kullanılır. Bu bitkinin tüm parçaları zehirlidir, doğallıkla bu bilgiye şüpheyle yaklaşılmalıdır.
Tıp
Yara iyileştiricidir. Harici olarak parazit düşürücü olarak kullanılmıştır. Yapraklarının suyuna hemoroid, demlenmiş çiçeklerine çocuklarda kolik vakalarında başvurulmuştur.
Dikkat
Bu bitkinin tüm parçaları zehirlidir uzman görüşü olmaksızın kullanılmamalıdır.
Bir yanıt yazın