Centaurea pichleri (Düğmeli ot)

derleyen:

Özet

Centaurea pichleri (Düğmeli ot) genelde yüksek rakımlı çayırlarda görülen ve bahar sonundan yaz ortasına kadar çiçek açan bir bitkidir.

Hiyerarşi

Plantae

Bitkiler

Asterales

Papatya takımı

Asteraceae

Papatyagiller

Centaurea

Peygamberçiçeği

Tanımı

Centaurea pichleri (Düğmeli ot) halihazırda bazı kaynaklarda Cyanus pichleri adı ile geçmektedir. 6 ila 18 cm büyüyebilir. Çiçekli gövdeler yanal ve sıklıkla birkaç adettir. Gövde basit ya da 1 ila 2 arası kısa dallıdır. Yapraklar gri tüylüdür. Rozet yapraklar mızraksı ila genişçe mızraksı ve düz ya da büyük terminal mızraksı bölümlüdür. Gövde yaprakları mızraksı ila darca mızraksıdır. Alttakiler saplı, orta ve üsttekiler sapsızdır. İnvolukrum 11 ila 20 mm uzunluğunda ve 7 ila 15 mm genişliğinde, oval ila huni biçimindedir. Filari uzantıları dar kahverengi ya da siyahımsı kahverengi kenarlı ve sayısız gümüşi kirpiklidir. Kenardaki çiçekler mavi (zaman zaman solduklarında pembe), merkezdeki çiçekler menekşe mavisi renklidir. Kapçık 4 ila 5 mm uzunluğundadır. Sorguç 1 ila 2 mm uzunluğundadır.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Balkanlar ve Türkiye’de yayılış gösterir. [HaritaSinonimlerHerbaryum] Alpin çayırlar ve kayalık bölgelerde görülen bitki umumiyetle mayıs ve temmuz ayları arasında çiçek açar. 1000 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda Kartepe ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adı

Dilimizde düğmeli ot, mor hatun ve peygamber çiçeği adları ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Yunanca sentor (κένταυρος) kelimesinden gelmektedir ve adını Sentor Chiron’dan (Χείρων) almıştır. Antik çağ kaynaklarında üst tarafı insan alt tarafı at olan yaratıklara çok sayıda atıf vardır. Bunların en meşhuru ise Chiron’dur. Chiron, insanoğluna tıp tanrısı Aesculapius üzerinden şifalı bitkileri öğretmiş ayrıca Hercules’in zehirli oku ile alınan bir yarayı da peygamber çiçeği ile tadavi etmiştir. Homeros, ünlü Akalı savaşçı Akhilleus’un de hocası olan Chiron’u eczacılığın babası olarak niteler ve onun şifalı bitkileri kullandığını kaydeder. Plinius ise eczacılık ve botanik bilimlerinin Chiron’a atfedildiğini yazmaktadır. Ayrıca Plutarkhos, Hellas’ın Magnezya şehrinde yaşayanların eczacılık konusunda hünerli olmalarını, onların Chiron’un soyundan gelmeleri ile açıklar. Cinsin Türkçe adı olan peygamber çiçeği de olasılıkla Antik Yunanda bir peygamber seviyesinde olan Chiron ile ilgilidir. Tür 12 Ekim 1828 – 30 Ağustos 1903 tarihleri arasında yaşamış Avusturyalı bitki bilimci Thomas Pichler’a adanmıştır.

Fotoğrafları