Cucumis sativus (Hıyar)

Tanımı

Tek yıllık bir bitkidir. Sürünücü ve sarılıcı bir bitkidir. Meyve silindiriktir ve 60 cm uzunluk ile 10 cm çapa ulaşabilir. Yapraklar iridir. Çiçekler sarı renklidir. Bitkinin neredeyse tamamına yakını sudan oluşmaktadır.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak güney Asya’da yayılış gösterir ancak mutfak değeri nedeniyle erken dönemde eski dünyanın büyük bölümüne yayılmıştır. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Bahçe, tarla ve sulak alanların civarında kaçak olarak görülür. İzmit ilçesinde gözlemlenmiştir. Haziran ve temmuz ayları arasında çiçek açar. Deniz seviyesinden 1000 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Türkçe adları

Dilimizde hıyar ve salatalık adları ile bilinmektedir.

Bilgi

Meyvesinin kabuğu hamamböceklerini uzaklaştırmak için kullanılır.

Etimoloji

Cins adı Sümerce hıyar anlamına gelir. Kelime hıyarı tanımlamak için klasik antikite metinlerinde kullanılmıştır. Tür adı Latince ekilen anlamına gelir. Epitet kadim çağlardan beri insan eliyle yetiştirilen bitkileri belirtmek için kullanılır. İkili adlandırma öncesi adı “Cucumis sativus vulgaris”tir.

Gıda

Meyvesi çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. Türkiye’de yaygın olarak salatalara eklenir ve cacık yapımında kullanılır.

Tıp

Yapraklarının suyu kusturucudur ve çocuklarda dispepsi tedavisinde kullanılır. Meyve arındırıcı, idrar söktürücü, yumuşatıcı, müshil etkili ve çözücüdür. Meyvesi çeşitli cilt sorunlarında harici olarak kullanılır. Tohumları serinletici, idrar söktürücü, tonik ve parazit düşürücüdür. Kök kaynatılarak idrar söktürücü olarak kullanılır.

Fotoğrafları

© Doğan, Hüseyin (2022). Kocaeli Bitkileri.