Crocus sakariensis (Sakarya çiğdemi)

Tanımı

Korm gömleği zarsı ve tabanını yüzüksüzdür. Yapraklar 3 ila 4 arası sayıda ve 3 ila 6 mm genişliğindedir. Çiçek örtüsü tüpü 10 cm uzunluğunda, çiçek örtüsü bölümleri 30 ila 35 mm uzunluğundadır. Boğaz koyu sarı renklidir. Tepecik çok dallıdır ve başçıkları aşar. İplikçikler 4 ila 11 mm uzunluğunda ve sarı renklidir. Başçık 1 ila 2 cm uzunluğunda ve sarı renklidir.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak sadece Türkiye’de yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler] Ormanlık alanlarda görülür. Oldukça nadir bir türdür. Kandıra ilçesinde gözlemlenmiştir. Kocaeli ilinde sadece bu ilçede ve birkaç metrekarelik alanda görülmüştür. Görüldüğü bölgede yoğun piknik faaliyetleri görülmüştür. Türün ilimizdeki varlığı bu kapsamda tehdit altındadır. Ekim ve kasım ayları arasında çiçek açar. 100 ila 200 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Etimoloji

Cins adı Tanrı Hermes’in arkadaşı Crocus’un (κρόκος) adını taşımaktadır. Bir gün iki arkadaş disk atma alıştırması yaparken Hermes, kazayla Crocus’u öldürür. Crocus’un öldüğü yerden küçük bir çiçek çıkar, Crocus’un kanı çiçeğe dökülür. Çiçeğin merkezinde görülen kırmızı renkli uzantılar (ercik) Crocus’un kanıdır. Bitkinin adı ile ilgili ikinci rivayette ise; Crocus adında bir genç orman perisi, Smilax adında bir çoban kıza âşık olur ancak aşkı karşılıksız kalır ve bu aşk nedeniyle tükenerek çiğdem çiçeğine dönüşür ya da öldüğü yerden çiğdem çiçekleri çıkar. Bu hikâyede adı geçen çoban kız Smilax ise, tırmanıcı Smilax (melocan) bitkisine dönüşür. Son rivayet ise Zeus ve Hera’nın birlikte uzandığı çimenlerin arasından, onların aşklarının yüceliği ile çıkmıştır. Tür adı Latince Sakarya anlamına gelir. Türün tip yerine işaret eder.

© Doğan, Hüseyin (2022). Kocaeli Bitkileri.