Site icon Kocaeli Bitkileri

Crocus pulchellus (Güz lalesi)

Güz lalesi

Crocus pulchellus: 11/11/2023; Kocaeli Kent Ormanı; 354 m.; ormanlık. © Hüseyin Doğan

Özet

Crocus pulchellus (Güz lalesi) genelde orman sınırları ile makilik alanlarda görülen ve güz aylarında çiçek açan bir bitkidir.

Hiyerarşi

Plantae

Bitkiler

Asparagales

Kuşkonmaz takımı

Iridaceae

Süsengiller

Crocus

Çiğdem

Tanımı

Crocus pulchellus (Güz lalesi) genellikle 10 cm büyüyebilen bir bitkidir. 3 ila 4 arası sayıda yaprak görülür ve bunlar 4 ila 5 mm genişliğindedir. Kormus gömleği zarsı ya da derimsi, tabanda bir yüzüğe bölünür ve zaman zaman paralel liflidir. İkincil bırahte mevcuttur. Çiçek örtüsü boğazı sarı renkli, tüysüz ya da seyrekçe havlı; çiçek örtüsü bölümü 1,8 ila 4 cm uzunluğunda ve 0,8 ila 1,5 cm genişliğinde, sivri ila küt biçimde sipsivridir. İplikçik 4 ila 11 mm uzunluğunda, yoğun biçimde havlı, beyaz ya da soluk sarı; başçık 1 ila 2,2 cm uzunluğunda ve kremsi beyaz renklidir. Boyuncuk çok sayıda ince dala bölünmüştür.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Akdeniz havzasında yayılış gösterir. [HaritaSinonimlerHerbaryum] Çayırlar, çalılıklar ve ormanlık alanlarda görülen bitki umumiyetle eylül ve kasım ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi 300 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adı

Dilimizde güz lalesi adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Tanrı Hermes’in arkadaşı Crocus’un (κρόκος) adını taşımaktadır. Bir gün iki arkadaş disk atma alıştırması yaparken Hermes, kazayla Crocus’u öldürür. Crocus’un öldüğü yerden küçük bir çiçek çıkar, Crocus’un kanı çiçeğe dökülür. Çiçeğin merkezinde görülen kırmızı renkli uzantılar (ercik) Crocus’un kanıdır. Bitkinin adı ile ilgili ikinci rivayette ise; Crocus adında bir genç orman perisi, Smilax adında bir çoban kıza âşık olur ancak aşkı karşılıksız kalır ve bu aşk nedeniyle tükenerek çiğdem çiçeğine dönüşür ya da öldüğü yerden çiğdem çiçekleri çıkar. Bu hikâyede adı geçen çoban kız Smilax ise, tırmanıcı Smilax (melocan) bitkisine dönüşür. Son rivayet ise Zeus ve Hera’nın birlikte uzandığı çimenlerin arasından, onların aşklarının yüceliği ile çıkmıştır. Diğer yandan kelime, günümüzde zerdeçal olarak bilinen Curcuma cinsinin Sanskritçe adı olan kunkumam ile hayli yakındır. Kelime zerdeçalın safran sarısı olan rengine dikkat çekmektedir ve ilişki de renk üzerinden kurulmuştur.

Tür adı Latince küçük güzel anlamına gelir. Türün genel görünümüne işaret eder.

Fotoğrafları

Exit mobile version