Crocus pulchellus (Güz lalesi)

Tanımı

3 ila 4 arası sayıda yaprak görülür ve bunlar 4 ila 5 mm genişliğindedir. Kormus gömleği zarsı ya da derimsi, tabanda bir yüzüğe bölünür ve zaman zaman paralel liflidir. İkincil bırahte mevcuttur. Çiçek örtüsü boğazı sarı renkli, tüysüz ya da seyrekçe havlı; çiçek örtüsü bölümü 1,8 ila 4 cm uzunluğunda ve 0,8 ila 1,5 cm genişliğinde, sivri ila küt biçimde sipsivridir. İplikçik 4 ila 11 mm uzunluğunda, yoğun biçimde havlı, beyaz ya da soluk sarı; başçık 1 ila 2,2 cm uzunluğunda ve kremsi beyaz renklidir. Boyuncuk çok sayıda ince dala bölünür.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Akdeniz havzasında yayılış gösterir. [Harita, Sinonimler, Herbaryum] Çayırlar, çalılıklar ve ormanlık alanlarda görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir. Eylül ve kasım ayları arasında çiçek açar. 300 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda gözlemlenebilir.

Etimoloji

Cins adı Tanrı Hermes’in arkadaşı Crocus’un (κρόκος) adını taşımaktadır. Bir gün iki arkadaş disk atma alıştırması yaparken Hermes, kazayla Crocus’u öldürür. Crocus’un öldüğü yerden küçük bir çiçek çıkar, Crocus’un kanı çiçeğe dökülür. Çiçeğin merkezinde görülen kırmızı renkli uzantılar (ercik) Crocus’un kanıdır. Bitkinin adı ile ilgili ikinci rivayette ise; Crocus adında bir genç orman perisi, Smilax adında bir çoban kıza âşık olur ancak aşkı karşılıksız kalır ve bu aşk nedeniyle tükenerek çiğdem çiçeğine dönüşür ya da öldüğü yerden çiğdem çiçekleri çıkar. Bu hikâyede adı geçen çoban kız Smilax ise, tırmanıcı Smilax (melocan) bitkisine dönüşür. Son rivayet ise Zeus ve Hera’nın birlikte uzandığı çimenlerin arasından, onların aşklarının yüceliği ile çıkmıştır. Tür adı Latince küçük güzel anlamına gelir. Türün genel görünümüne işaret eder.

© Doğan, Hüseyin (2022). Kocaeli Bitkileri.