Crocus keltepensis (Keltepe çiğdemi)

derleyen:

Özet

Crocus keltepensis (Keltepe çiğdemi) sadece ilimizdeki iki dar bölgeden bilinen ve nesli yüksek seviyede tehdit altında olan bir türdür.

Hiyerarşi

Plantae

Bitkiler

Asparagales

Kuşkonmaz takımı

Iridaceae

Süsengiller

Crocus

Çiğdem

Tanımı

Crocus keltepensis (Keltepe çiğdemi) kormusu oval ila yarı küresel, genellikle 1 ila 1,5 cm çapındadır. Yapraklar 3 ila 6 arası sayıda, koyu yeşil renkli, çoğunlukla 1,5 ila 2,2 mm genişliğindedir. Bırahte ve ikincil bırahte zarsı, belirgin, soluk kahverengidir. Çiçekler 1 ila 2 arası sayıda, soluk ila koyu leylak renklidir. Boğaz sarı turuncu renklidir. İplikçik sarı renklidir. Başçık ok biçimlidir.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak sadece Türkiye’de yayılış gösterir. [Harita] Orman açıklıkları, yamaç ve alpin çayırlarda görülen bitki umumiyetle mart ve nisan ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi 1100 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda Kartepe ve Başiskele ilçelerinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adı

Dilimizde keltepe çiğdemi adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Tanrı Hermes’in arkadaşı Crocus’un (κρόκος) adını taşımaktadır. Bir gün iki arkadaş disk atma alıştırması yaparken Hermes, kazayla Crocus’u öldürür. Crocus’un öldüğü yerden küçük bir çiçek çıkar, Crocus’un kanı çiçeğe dökülür. Çiçeğin merkezinde görülen kırmızı renkli uzantılar (ercik) Crocus’un kanıdır. Bitkinin adı ile ilgili ikinci rivayette ise; Crocus adında bir genç orman perisi, Smilax adında bir çoban kıza âşık olur ancak aşkı karşılıksız kalır ve bu aşk nedeniyle tükenerek çiğdem çiçeğine dönüşür ya da öldüğü yerden çiğdem çiçekleri çıkar. Bu hikâyede adı geçen çoban kız Smilax ise, tırmanıcı Smilax (melocan) bitkisine dönüşür. Son rivayet ise Zeus ve Hera’nın birlikte uzandığı çimenlerin arasından, onların aşklarının yüceliği ile çıkmıştır. Diğer yandan kelime, günümüzde zerdeçal olarak bilinen Curcuma cinsinin Sanskritçe adı olan kunkumam ile hayli yakındır. Kelime zerdeçalın safran sarısı olan rengine dikkat çekmektedir ve ilişki de renk üzerinden kurulmuştur.

Tür adı Latince Keltepe anlamına gelir ve açık bir şekilde türün tip yerine işaret etmektedir. Ancak bölge günümüzde Kartepe adı ile bilinmektedir. Türün daha önce toplanan örnekleri Crocus biflorus subsp. pulchricolor (çakır çiğdem) adı ile kaydedilmiş olmasına karşın Yüzb. tarafından yapılan çalışma ile ayrı bir takson olduğu tespit edilmiştir. Yazar bitki için Keltepe çiğdemi adını önermiştir.

Fotoğrafları


Yorumlar

  1. Kübra avatarı

    Bu çiçek sadece Kocaeli’de mi yetişiyor?

  2. Kübra avatarı

    Ve sadece Kocaeli’de yetişen çiçekleri söyleyebilir misiniz? Ödevim için gerekiyor.🙏

    1. Kübra Hanım sadece Kocaeli’ye özgü iki bitkimiz var, biri bu diğeri de şu: https://kocaelibitkileri.com/aubrieta-ekimii/

      1. KÜBRA avatarı

        Teşekkür ederim🙏😊

Görüşünüzü Yazın