Crocus flavus (Yer çiğdemi)

derleyen:

Özet

Crocus flavus (Yer çiğdemi) genelde orman sınırları ile çalılık alanlarda görülen ve bahar aylarında çiçek açan bir bitkidir.

Hiyerarşi

Plantae

Bitkiler

Asparagales

Kuşkonmaz takımı

Iridaceae

Süsengiller

Crocus

Çiğdem

Tanımı

Crocus flavus (Yer çiğdemi) 6 cm büyüyebilen bir bitkidir. 4 ila 8 arası sayıda yaprak görülür ve bunlar 2,5 ila 4 mm genişliğindedir. İkincil bırahte mevcuttur, darca şeritsi ve daha büyük bırahte tarafından kılıflanmıştır. Çiçek örtüsü boğazı sarı, tüysüz ya da havlı; çiçek örtüsü bölümü 1,5 ila 3,5 cm uzunluğunda ve 0,4 ila 1,2 cm genişliğinde, küt ila sivri, sarı ila turuncu sarı, nadiren çizgilidir. İplikçik 3 ila 7 mm uzunluğunda, sarı, tüysüz ya da havlı; başçık 0,8 ila 1,5 mm uzunluğunda ve sarı renklidir. Boyuncuk 3 ya da daha fazla sarı ila turuncu dala bölünür.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak doğu Avrupa’da yayılış gösterir ancak günümüzde Amerika kıtasına da yayılmıştır. [HaritaHerbaryum] Çayırlar, çalılıklar ve ormanlık alanlarda görülen bitki umumiyetle mart ve nisan ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1200 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adı

Dilimizde yer çiğdemi adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Tanrı Hermes’in arkadaşı Crocus’un (κρόκος) adını taşımaktadır. Bir gün iki arkadaş disk atma alıştırması yaparken Hermes, kazayla Crocus’u öldürür. Crocus’un öldüğü yerden küçük bir çiçek çıkar, Crocus’un kanı çiçeğe dökülür. Çiçeğin merkezinde görülen kırmızı renkli uzantılar (ercik) Crocus’un kanıdır. Bitkinin adı ile ilgili ikinci rivayette ise; Crocus adında bir genç orman perisi, Smilax adında bir çoban kıza âşık olur ancak aşkı karşılıksız kalır ve bu aşk nedeniyle tükenerek çiğdem çiçeğine dönüşür ya da öldüğü yerden çiğdem çiçekleri çıkar. Bu hikâyede adı geçen çoban kız Smilax ise, tırmanıcı Smilax (melocan) bitkisine dönüşür. Son rivayet ise Zeus ve Hera’nın birlikte uzandığı çimenlerin arasından, onların aşklarının yüceliği ile çıkmıştır. Diğer yandan kelime, günümüzde zerdeçal olarak bilinen Curcuma cinsinin Sanskritçe adı olan kunkumam ile hayli yakındır. Kelime zerdeçalın safran sarısı olan rengine dikkat çekmektedir ve ilişki de renk üzerinden kurulmuştur.

Tür adı Latince sarı anlamına gelir ve açık bir şekilde türün çiçek rengine işaret etmektedir.

Fotoğrafları