Crocus (Çiğdem)

Tanımı

Cinsin Türkiye’de endemizm oranı oldukça yüksektir. Kormus genellikle simetriktir ve lifsi, zarsı ya da derimsi gömlek ile çevrilmiştir. Yapraklar çiçeklenme zamanında ya da çiçeklenmeden sonra belirir. Tamamı tabandadır ve ortasında beyazımsı bir şerit izlenir. Bazı türler güz aylarında bazı türler de bahar aylarında çiçek açar. Kapsül silindirik ila elipsoittir. Tohumlar çok sayıda, küresel ila elipsoit, kahverengi ila kırmızı tonlarındadır. Cins Akdeniz havzası ve Asya’ya özgüdür.

Etimoloji

Cins adı Tanrı Hermes’in arkadaşı Crocus’un (κρόκος) adını taşımaktadır. Bir gün iki arkadaş disk atma alıştırması yaparken Hermes, kazayla Crocus’u öldürür. Crocus’un öldüğü yerden küçük bir çiçek çıkar, Crocus’un kanı çiçeğe dökülür. Çiçeğin merkezinde görülen kırmızı renkli uzantılar (ercik) Crocus’un kanıdır. Bitkinin adı ile ilgili ikinci rivayette ise; Crocus adında bir genç orman perisi, Smilax adında bir çoban kıza âşık olur ancak aşkı karşılıksız kalır ve bu aşk nedeniyle tükenerek çiğdem çiçeğine dönüşür ya da öldüğü yerden çiğdem çiçekleri çıkar. Bu hikâyede adı geçen çoban kız Smilax ise, tırmanıcı Smilax (melocan) bitkisine dönüşür. Son rivayet ise Zeus ve Hera’nın birlikte uzandığı çimenlerin arasından, onların aşklarının yüceliği ile çıkmıştır.

Tarihi

Homeros’a göre Zeus, sümbül, lotus ve çiğdem serili bir yatakta uyurdu. Ayrıca giysileri de çiğdem (aslında safran) renkli idi. Antikçağda tiyatrolarda seyircilerinin oturdukları yerlere safran suyu serpilirdi.