Crocus bifloriformis (Misya çiğdemi)

derleyen:

Özet

Crocus bifloriformis (Misya çiğdemi) genellikle kış sonunda nemli çayırlarda görülen ve ülkemizde endemik olan bir türdür.

Hiyerarşi

Plantae

Bitkiler

Asparagales

Kuşkonmaz takımı

Iridaceae

Süsengiller

Crocus

Çiğdem

Tanımı

Crocus bifloriformis (Misya çiğdemi) kormusu neredeyse küresel ve genellikle 1 ila 1,5 cm çapında olan bir bitkidir. Gömlek açık kahverengidir. Yapraklar 3 ila 6 arası sayıda, 0,5 ila 1 mm genişliğinde, şeritsi, koyu yeşil, tüysüz, beyaz şeritlidir. Çiçek örtüsü boğazı koyu sarı ila koyu turuncu kırmızı renklidir. Çiçek örtüsü tüpü beyazımsı, tepeye doğru menekşe ya da mavimsi şeritlidir. İkincil bırahte mevcuttur ve bırahteden daha kısadır. İplikçik 2 ila 6 mm uzunluğunda, sarı ila turuncu renklidir. Başçık 8 ila 15 mm uzunluğunda, genişçe ok şeklinde ve sarı renklidir.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Türkiye’de yayılış gösterir. [Harita] Çalılık, yamaç ve çayırlarda görülen bitki umumiyetle ocak ve mart ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 700 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Türkçe adı

Dilimizde misya çiğdemi adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Tanrı Hermes’in arkadaşı Crocus’un (κρόκος) adını taşımaktadır. Bir gün iki arkadaş disk atma alıştırması yaparken Hermes, kazayla Crocus’u öldürür. Crocus’un öldüğü yerden küçük bir çiçek çıkar, Crocus’un kanı çiçeğe dökülür. Çiçeğin merkezinde görülen kırmızı renkli uzantılar (ercik) Crocus’un kanıdır. Bitkinin adı ile ilgili ikinci rivayette ise; Crocus adında bir genç orman perisi, Smilax adında bir çoban kıza âşık olur ancak aşkı karşılıksız kalır ve bu aşk nedeniyle tükenerek çiğdem çiçeğine dönüşür ya da öldüğü yerden çiğdem çiçekleri çıkar. Bu hikâyede adı geçen çoban kız Smilax ise, tırmanıcı Smilax (melocan) bitkisine dönüşür. Son rivayet ise Zeus ve Hera’nın birlikte uzandığı çimenlerin arasından, onların aşklarının yüceliği ile çıkmıştır. Diğer yandan kelime, günümüzde zerdeçal olarak bilinen Curcuma cinsinin Sanskritçe adı olan kunkumam ile hayli yakındır. Kelime zerdeçalın safran sarısı olan rengine dikkat çekmektedir ve ilişki de renk üzerinden kurulmuştur.

Tür adı Latince Crocus biflorus formlu anlamına gelir ve bu bağlamda türün Crocus biflorus (ikiz çiğdem) türü ile benzerliğine işaret eder.

Fotoğrafları