Crataegus pentagyna (Kömüş dikeni) genellikle 3 ila 8 metre büyüyebilen bir bitkidir. Dikenler 1 cm uzunluğunda ve seyrektir. Yapraklar ters yumurtamsı ila genişçe yumurtamsı, üst yüzey tüysüz, koyu yeşil, alt yüzeyi havlı ve açık yeşil renklidir. Yaprak sapı 1 ila 3 cm uzunluğundadır. Salkım bileşik ve çok çiçeklidir. Çiçekler 12 ila 17 mm çapındadır. Çanak yapraklar 1 ila 1,5 mm uzunluğunda, genişçe üçgensidir. 3 ila 5 arası boyuncuk görülür. Meyve siyah ya da siyahımsı mor renkli, 10 mm uzunluğunda ve küresel elipsoittir.

Gözlem bilgileri

Bitki doğal olarak Balkanlar ile Türkmenistan arasında kalan bölgede yayılış gösterir ancak günümüzde Avrupa’ya da dağılmıştır. [Harita, Alt türler, Sinonimler, Herbaryum] Ormanlık alanlarda görülen bitki umumiyetle mayıs ve haziran ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda Dilovası ve Gebze ilçelerinde gözlemlemek mümkündür. Çiçek görselleri Krzysztof Ziarnek’in izni ile kullanılmıştır.

Türkçe adları

Dilimizde kömüş dikeni adı ile bilinmektedir.

Etimoloji

Cins adı Antik Yunanca dayanıklı anlamına gelir ve bu bağlamda cinsin kalın odunsu yapısına atıftır. Daha olası bir yoruma göre Antik Yunanca sağlam diken anlamına gelmektedir. Buna göre cinsin bazı üyelerinde dikenler görülmesine dikkat çekmektedir. Cinsin Türkçe yaygın adı alıç Farsça kökenlidir, aynı dilde alu erik anlamına gelir, aluç ise küçük erik. Tür adı Antik Yunanca beş tohumlu anlamına gelir. Meyvesinin beş (meyve zaman zaman üç ya da dört tohumlu da olabilir) tohumlu olmasına işaret eder.

Gıda

Meyveler çiğ ya da pişirilerek tüketilmektedir.

Tıp

Meyveler ve çiçekler, doğrudan ve hafif bir kalp toniği görevi görmenin yanı sıra hipotansif bir etkiye sahiptir. Özellikle yüksek kan basıncı ile birlikte zayıf kalp tedavisinde endikedirler. Etkili olması için uzun süreli kullanım gereklidir.