Anahtar kelimeler: Tıbbi bitki, Yenilebilir bitki, Boya bitkisi, Avrupa-Sibirya elementi.
Dolaşım
Bitkiler › Kızılcık takımı › Kızılcıkgiller › Kızılcık › Yabani kızılcık › Kansiğdiren
Dağılımı
Bitki doğal olarak Avrupa ve batı Asya’da yayılış gösterir.
Genel bilgiler
6 metre kadar büyüyebilir. Dallar koyu yeşilimsi kahverengidir. Yapraklar karşılıklı dizilişli, 4 ila 8 cm uzunluğunda ve 2 ila 4 cm genişliğindedir. Biçimleri yumurtamsı ve dikdörtgensi arasıdır, kenarları düzdür. Yukarı kısım yeşil, alt kısım bir soluktur, kısa ve sert havlıdır. Çiçekler erselik ve küçüktür. Dört krem rengi taç yaprak görülür. Siyah renkli küre biçimli meyveler tek bir tohum barındırır. Tohumlar Eylül ayında olgunlaşır. Yoğun gölgeli bölgeleri tercih etmez. Güçlü ve soğuk rüzgarları tolere etmez. -25 dereceye kadar tolere edebilir. Çiçeklerinin kokusu böcekler için cezbedici olsa da çoğu insana hoş gelmeyebilir. Yaprak altı tüyleri düz ve ortadan bağlıdır.
Gözlem
Ormanlık alanlar ve çalılıklarda görülür. Gölcük ilçesinden kayıt bildirilmiş ancak henüz gözlemlenememiştir.
Yaygın adları
Kansiğdiren.
Çiçek zamanı
Mayıs-Haziran ayları.
Yükseklik
0-1400 metre arası.
Etimoloji
Cins adı Antik Yunaca “boynuz” anlamına gelir. Cinsin sert ahşap yapısına işaret eder. Tür adı Latince “kan kırmızı” anlamına gelir. Türün yaprakları güz ve gövdeleri kış aylarında kırmızıya döner. Ayrıca meyvesinin suyu da kan kırmızısı rengindedir. Roma uygarlığının atası kabul edilen Aeneas, tanrılara adamak için bir kızılcık dalını koparmak ister ancak daldan siyah renkli kan damlar. Türün ikili adlandırma öncesi adı “Cornus femina” ve “Virga sanguinea”dır. Alttür adı ise Latince “güneyli” anlamına gelir. Alttürün dağılım alanına işaret eder.
Mutfak
Meyveler çiğ ya da pişirilerek tüketilebilir. Tohumundan ede edilen yağ rafine edildiğinde tüketilebilir.
Geleneksel tıp
Kabuğu ateş düşürücüdür. Meyveleri kusturucudur. Büzücü, kusturucu ve ateş düşürücüdür.
Plinius: İç kabuk gereğinden önce iyileşen yaraları açmak için kullanılır.
Dikkat
Yaprakları hassas kişilerde cilt tahrişine neden olabilir.
Biliyor musunuz?
Tohumlar sabun yapımında ve aydınlatmada kullanılabilir. Meyvelerinden yeşilimsi mavi bir boya elde edilir. Genç gövdeler sepet yapımında kullanılır. Ağaçtan kaliteli bir odun kömürü elde edilir. Ötzi Adamı’nın yanında bu ağacın dallarından yapılmış ok sapları bulunmuştur.
Literatür
Magyar Növ. Kéz. 1: 398 1951. (C.A.Mey.) Jáv.