Veronica scardica (Balkan mavişi)

Veronica scardica (Balkan mavişi), Sinirotugiller ailesine bağlı Mavişot cinsinden bir bitkidir.

Tanımı#

Halihazırda Türkçe kaynaklarda Veronica anagallis-aquatica‘nın sinonimi olduğu ifade edilmekte ancak KEW’de ayrı bir tür olarak listelenmektedir. Tür için Türkçe isim önerilmemiş olmasında bahisle, tip bölgesine izafeten Balkan mavişi adını belirledik. Veronica anagallis-aquatica‘dan 10 ila 40 cm boylanması ile daha kısa olması ile ayrılır. Ayrıca yaprakların tamamı ya da tamamına yakını saplı (en üstteki sıklıkla neredeyse saplı), yaprak ayası daha küçük, neredeyse dairesel, baklavamsı ya da genişçe yumurtamsı, 7 ila 30 mm uzunluğunda, 4 ila 17 mm genişliğinde, kenarları sıklıkla daha derince kabaca testere dişli ya da dişli, salkım 4 ila 10 adet ve bunlar 8 ila 20 adet çiçekli, daima neredeyse çıplak, meyve sapları 5 ila 8 mm uzunluğunda olması ile ayırt edilir. Dilimizde balkan mavişi adı ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Bitki doğal olarak Doğu Avrupa ile İran arasındaki bölge ile Nil havzasında yayılış gösterir. Dere kenarı ve ıslak kayalık yamaçlarda görülen bitki umumiyetle haziran ve ağustos ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 900 metreye kadar olan rakımlarda Başiskele ve Kartepe ilçelerinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins Azize Veronica’ya adanmıştır. Cinsin çiçeklerinin Veronica’nın duvağına benzemesine işaret eder. Hristiyan teolojisine göre İsa çarmıha gerilmeye götürülürken yüzündeki kan ve terleri silmesi için Veronica kendisine bir mendil uzatır. İsa mendille yüzünü silip geri uzattığında, Veronica mendilde İsa’nın yüzünün belirdiğini görür. Veronica Antik Yunanca orijinlidir ve gerçek resim anlamına gelir. Diğer bir söylenceye göre, Harran kralı Abgar vebaya yakalanır ve elçisini şifa dağıtıcı olarak meşhur olan İsa’ya gönderir. Elçi İsa’ya gelip kralı tedavi etmesini söyler. İsa bunun olamayacağını söylediğinde de en azından resmini yapıp krala götürmek için izin ister. İsa bunu kabul eder ancak yüzündeki nur yüzünden elçinin gözleri kamaşır ve resmi çizemez. Bunun üzerine İsa su ister, su ile yüzünü yıkar, sonra yüzünü sildiği bezi elçiye uzatır. Yüzü olduğu gibi beze çıkmıştır. Epitet Latince Şar Dağları anlamına gelir ve türün tip yerine işaret eder. Dağ sırasının klasik adı Scardus idi.