Veronica chamaedrys (Cancan)

Veronica chamaedrys (Cancan), Sinirotugiller ailesine bağlı Mavişot cinsinden genellikle 10 ila 50 cm büyüyebilen çok yıllık bir bitkidir.

Tanımı#

Rizomları dallıdır. Gövde dik ila yükselici, salgısız havlıdır. Yapraklar karşılıklı dizilişli, üçgensi ve tırtıklı, sapsız veya kısa saplıdır. Çiçek kurulu 1 ila 4 arası sayıda, almaşlı ya da karşılıklı dizilişli, 4 ila 10 cm uzunluğunda ve 15 ila 30 arası sayıda çiçek bulundurur. Çiçekler koyu mavi ve taç dört lobludur. Çiçekler koparıldığında çok hızlı solar. Yapraklar dökülse bile gövde takip eden sezon yine büyür. Çiçekler erseliktir. Meyve ters yüreksidir ve 6 ila 14 arası sayıda tohum barındırır. Dilimizde cancan adı ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Bitki doğal olarak Avrasya’da yayılış gösterir ancak günümüzde dünyanın büyük bölümüne dağılmıştır. Orman açıklıkları, çalılık, yol kenarı ve çayırlarda görülen bitki umumiyetle nisan ve temmuz ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi 100 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda il genelinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins Azize Veronica’ya adanmıştır. Cinsin çiçeklerinin Veronica’nın duvağına benzemesine işaret eder. Hristiyan teolojisine göre İsa çarmıha gerilmeye götürülürken yüzündeki kan ve terleri silmesi için Veronica kendisine bir mendil uzatır. İsa mendille yüzünü silip geri uzattığında, Veronica mendilde İsa’nın yüzünün belirdiğini görür. Veronica Antik Yunanca orijinlidir ve gerçek resim anlamına gelir. Diğer bir söylenceye göre, Harran kralı Abgar vebaya yakalanır ve elçisini şifa dağıtıcı olarak meşhur olan İsa’ya gönderir. Elçi İsa’ya gelip kralı tedavi etmesini söyler, İsa bunun olamayacağını söylediğinde de en azından resmini yapıp krala götürmek için izin ister. İsa bunu kabul eder ancak yüzündeki nur yüzünden elçinin gözleri kamaşır ve resmi çizemez. Bunun üzerine İsa su ister, su ile yüzünü yıkar, sonra yüzünü sildiği bezi elçiye uzatır. Yüzü olduğu gibi beze çıkmıştır.

Epitet Antik Yunanca yer meşesi anlamına gelir. Türün yaprak yapısı itibariyle minyatür bir meşe ağacına benzemesine işaret eder. İkili adlandırma öncesi adı “Chamaedrys spuria minor rotundifolia”dır.

Kullanımı#

Yapraklarından çay elde edilir. Çay olarak sinir sistemi bozuklukları, solunum sistemi, kardiyovasküler sistem ve metabolizma tedavisinde kullanılır. Kan temizleyici ve yara iyileştiricidir. Haricen cilt hastalıkları ve kaşıntı tedavisinde kullanılır. Dahilen; öksürük, astım ve nezleye karşı etkilidir.