Thlaspi arvense (Tarla akçaçiçeği)

Thlaspi arvense (Tarla akçaçiçeği), Turpgiller ailesine bağlı Çobandağarcığı cinsinden genellikle 10 ila 60 cm büyüyebilen, sıklıkla mumsu, çıplak, ezildiğinde kötü koku yayan tek yıllık bir bitkidir.

Tanımı#

Gövde dik ve basit ya da üst bölümde dallıdır. Taban yaprakları rozet oluşturmaz, ters mızraksı ya da kaşıksı ve uzun saplıdırlar. Gövde yaprakları ok biçiminde, dar ve tırtıklıdır. Çiçek sapı meyve zamanı ince ve yayıktır. Çanak yapraklar yumurtamsı ya da dikdörtgensi, keseciksiz ve beyaz kenarlıdır. Taç yapraklar beyaz renkli, kaşıksı ve 3 ila 4,5 mm uzunluğundadır. Başçık yumurtamsıdır. Yumurtalık başına 6 ila 16 adet tohum taslağı vardır. Meyve ters yumurtamsı ya da neredeyse dairesel, en çok 14 tohumlu, tabanı küt ya da yuvarlak ve ucu derin girintili ya da çentiklidir. Tohum siyahımsı kahverengi ve yumurtamsıdır. Dilimizde tarla akça çiçeği ve ekin dağarcığı adları ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Bitki doğal olarak Avrasya’da yayılış gösterir ancak günümüzde neredeyse dünyanın tamamına dağılmıştır. Yol kenarı, tahrip edilmiş araziler ve tarlalarda görülen bitki umumiyetle şubat ve mayıs ayları arasında çiçek açmaktadır ve bitkiyi deniz seviyesinden 1600 metreye kadar olan rakımlarda İzmit ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Antik Yunanca ezilmiş/düzleştirilmiş anlamına gelir ve meyvenin kalkanı andırmasına işaret eder. Epitet Latince ekili alan anlamına gelir. Türün habitat tercihine işaret eder. Özgün tanımda bu “Habitat in Europae agris” olarak belirtilmiştir.

Kullanımı#

Genç yapraklar protein açısından zengindir ve çiğ ya da pişirilerek tüketilmektedir. Çiçek açtıktan sonra yaprakların tadı oldukça acılaşmaktadır. Tohumlar öğütülerek hardal ikamesi olarak kullanılmıştır. Çimlenen tohumlar salatalara eklenmektedir. Romatizma tedavi edici, antidot, temizleyici, terletici, balgam söktürücü, iltihap giderici, ateş düşürücü ve idrar söktürücüdür. Tohumlar tonik etkilidir. Hem tohum hem de genç sürgünlerin gözler için iyi olduğu söylenmiştir. Akciğerlerde irin, böbrek iltihabı, apandisit, seminal ve vajinal akıntıların tedavisinde kullanılmıştır. Doz aşımının beyaz kan hücrelerinde azalmaya, mide bulantısında ve baş dönmesine neden olabileceği rapor edilmiştir.