Thesium procumbens (Yer güveliği)
Thesium procumbens (Yer güveliği) genelde yüksek rakımlardaki kayalık alanlarda görülen ve yaz aylarında çiçek açan bir bitkidir.
- 1
Çiçek
Thesium procumbens: 04/07/2025; Pazarçayırı; 830 m.; ormanlık. © Hüseyin Doğan
- Alem:
Plantae
- Takım:
Santalales
- Aile:
Santalaceae
- Cins:
Thesium
- Literatür:
Verz. Pfl. Casp. Meer.: 40 (1831).
- Yazar:
C.A.Mey.
Fotoğrafları
- Dağılım:
- Eşadlar:
Thesium procumbens (Yer güveliği), Güvelekgiller ailesine bağlı Tezgüvelek cinsinden 2 ila 10 cm büyüyebilen bir bitkidir.
Tanımı#
Yarık yükselici ve odunsu tabanı ile halı oluşturan çok yıllık bir bitkidir. Gövdeler tabandan çok sayıda ve basit ya da nadiren dallıdır. Yapraklar şeritsi ila şeritsi eliptik, zaman zaman tabanda pul benzeri, 2 ila 10 mm uzunluğunda ve 0,75 ila 1,25 mm genişliğindedir. Bırahteler yaprak benzeri, ikincil bırahtelerin 3 ila 4 katı uzunluğunda ve bırahteler meyvenin 2 ila 3 katı uzunluğundadır. Çiçekler neredeyse sapsız ve beyaz renklidir. Çiçek örtüsü geniş biçimde çansı, 1 ila 1,5 mm uzunluğunda ve lobları üçgensidir. Meyve 2 ila 2,5 mm uzunluğunda, 1,25 ila 1,75 mm genişliğinde, yumurtamsı, çıplak, belirsiz biçimde ağsı damarlı ve sap hafif biçimde şişkindir. Dilimizde yer güveleği adı ile bilinmektedir.
Gözlem bilgileri#
Doğal olarak Doğu Avrupa ile Kazakistan arasında kalan bölgede yayılış gösterir. Çayır ve kayalık yamaçlarda görülmektedir. Umumiyetle nisan ve temmuz ayları arasında çiçek açmaktadır. Bitkiyi 1100 ila 1600 metreye kadar olan rakımlarda Kartepe ilçesinde gözlemlemek mümkündür.
Etimoloji#
Cins Yunan mitolojisinde geçen İyonyalı kahraman Thesus’a adanmıştır. Ayrıca Linaria cinsinin Yunancaki karşılığı da thesium’dur. Bitkinin yaygın adı olan toadflax da Linaria cinsine işaret etmektedir. Yaprakları gerçekten de Linaria yapraklarına benzemektedir. Türkçe yaygın adı güvelek ya da gövelek büyük ihtimalle küçük meyve ya da ham meyve anlamına gelir. Bu durumda ökseotu gibi meyve ağaçlarında görülen türlerin meyvelerinin gerçek meyvelerden ayırt edilmesi yolu izlenmiş olabilir. Her iki cins de yarı parazittir ve morfolojik olarak yakındır. Epitet Latince yatık anlamına gelir. Türün gövde ve dallarının yatık konumda olmasına işaret eder.
