Taraxacum hyberniforme (Marmara çıtlığı)

Taraxacum hyberniforme (Marmara çıtlığı), Papatyagiller ailesine bağlı Karahindiba cinsinden genellikle 15 ila 20 cm büyüyebilen çok yıllık bir bitkidir.

Tanımı#

Sıkapa pembemsi yeşil ve seyrekçe ağsı tüylü olup yapraklardan daha uzundur. Yapraklar 18 ila 20 adet ve grimsi yeşil olup yaprak sapı soluk renklidir. Yanal loblar her iki tarafta 3 ya da 4 adet, üçgensi, sivri uçlu ve küçük dişli ya da dişsizdir. Loblar arası geniştir. Terminal lob sivri uçlu ve mukronattır. Dış filariler yaslanıcı, yumurtamsı, çoğunlukla geniş kenarlı ve genellikle siyah orta damar ve koyu kamburlarla koyu yeşil renklidir. Kömeç 3 cm çapındadır. Çiçekçiklerin arka yüzeyi gri menekşe şeritlidir. Kapçık 0,5 mm uzunluğundaki külah dâhil olmak üzere 4 mm uzunluğunda, kırmızı kahverengi ve kaba dikenlidir. Gaga 6 mm uzunluğundadır. Sorguç beyaz renkli ve 5 mm uzunluğundadır. Dilimizde marmara çıtlığı adı ile bilinmektedir.

Gözlem bilgileri#

Taraxacum hyberniforme doğal olarak Ukrayna ve Türkiye’de yayılış gösterir. Makilik alanlar, orman sınırları ve çayırlarda görülmektedir. Umumiyetle mart ve mayıs ile eylül ve kasım ayları arasında çiçek açmaktadır. Bitkiyi deniz seviyesinden 500 metreye kadar olan rakımlarda İzmit ilçesinde gözlemlemek mümkündür.

Etimoloji#

Cins adı Arapça yoksul otu anlamına gelir ve bu bağlamda bitkilerin kıtlık zamanlarda tüketilmesine işaret etmektedir. Bitkiden bu isimle ilk bahsedenler Râzî ve İbn-i Sînâ’dır. İkinci bir görüşe göre Antik Yunanca hastalık devası anlamına gelmektedir. Özellikle Taraxacum officinale (karahindiba), antikçağdan beri hayli yaygın bilinen ve kullanılan tıbbi bir bitkidir. Epitet Taraxacum hybernum formlu anlamına gelir. Açık bir şekilde iki tür arasındaki görünüm benzerliğine dikkat çekmektedir.